HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 4

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 39 1730 İCTİMÂʻÎ HIFZISSIHHA -14- Trahom "Adana'da trahom denilen göz hastalığının fevkalâde tevessüʻ etdiğini mahallî gazeteleri yaz- makdadırlar. El-yevm Adana'nın salâhiyetdâr etıbbâsından biri hastalık mikdârının şehirde yüzde kırkı bulduğunu söylemekdedir. İbtidâî mekteblerin teftîşâtı netîcesinde 194 çocuğun bu hastalığa mübtelâ olduğu görülmüşdür. Gazeteler" Anadolu'nun şimdiye kadar hiçbir kimse ve makâmın ehemmiyetle nazar-ı dikkatini celb etme- yen bir salgını [80] vardır. Bu salgın halk arasında trahom diye intişâr etmiş olan trahoma hastalığıdır. Göz hastalıkları arasında müzmin ve müzʻic olduğu kadar eskidikçe tedâvîsi müşkilleşen bu maraz, kadîmden beri Mısır kabîle ve fellâhları arasında tevessüʻ ve intişâr etdiği cihetle ismine "Mısır has- talığı" da alem olmuşdur. Mısır'dan mücâveret dolayısıyla Arabistan'a yayılan hastalık Irak'a kadar savlet etmiş ve Harb-i Umûmî'deki büyük harekât-ı askeriye, muhâceret sebebiyle Filistin, Suriye'den Anadolu'nun şehir, kasaba ve en ücrâ köylerine kadar yayılmışdır. El-yevmAnadolu'nun herhangi bir mesîrinden geçen tabîbin karşısına gözleri şiş, kırmızı ve ça- paklı çıkan bir kâfilenin yegâne arzusu göz dermânıdır. Bu kâfile aʻzâsı aylar, senelerden beri çekdik- leri ezâ ve cefâdan, gözlerini açıp da dâr-ı dünyâyı râhat ve huzûr içinde görememekden mütevellid ıztırâbât-ı rûhiye içinde iş görebilmekden de âcizdirler. Bu zavallılar tabîb-i mütehassısı tarafından lâyıkıyla ve uzun bir müddet tedâvî edilmezlerse günün birinde niʻmet-i basardan mahrûm olarak kasaba veya köyün bir köşesine çekilerek el, avuç açdıkları görüleceği muhakkakdır. Trahom göz hastalıklarının en sârî, en müzʻic ve ihtilâtâtı cihetiyle en mühimmidir. Husûsî mik- robu göz kapaklarının içinde takarrür ederek tabaka-i munzamma-i aynı iltihâba, takayyuh ve takar- ruha daʻvet eder. Bidâyetde müessir bir tedâvî ile önüne geçilmezse iltihâb tabaka-i karniye, kuzahiye ve dâhil-i ayna intişâr ederek takayyuh-ı ayn ve bi'n-netîce amâ-yı tâm husûle geleceği düşünülürse ne derece ehemmiyete alınacak bir âfet olduğu tezâhür eder. Anadolu'da imdâd-ı sıhhî heyʼetlerinin müsmir mesâʻîsinden biri de trahom mücâdelesi idi. Dispanserlere mürâcaʻat eden göz hastalarının % 75'i bu hastalık ile maʻlûl olup gûnâgûn ihtilâtâtını hâmil idiler. Hastalık gözyaşları, göze temâs eden mendil, havlu gibi eşyâ ile pek çabuk sirâyet ede- ceğinden hıfzıssıhha kavâʻidini ihmâl eden eşhâs ve âilelerde sürʻatle tevessüʻ ve intişâr eder. Bir âile ve hânede kullanılan müşterek havlu, el, yüz bezleri, bir şahsın muhtelif maksadlarda kullandığı ceyb mendili, bir yatakda yatan eşhâsın yasdık yüzleri misillü eşyâ ve levâzım bu illetin bi'l-vâsıta intişârı için birer sebeb olmuş olurlar. Şahsın hıfzıssıhhanın basît kavâʻidine bile riʻâyet et- memesi, vücûd ve bâ-husûs vech temizliğine riʻâyet etmemesi, göz kapaklarının bünyevî olarak has- talığa müsâʻid ve zaʻîf olarak yaratılışı da esbâb-ı müheyyieden maʻdûddur. Memleket ve şehrin toz topraklı, rüzgârlı olarak gözlerin mütemâdiyen taharrüş etmesi de bir sebeb-i mühimmi gibi telâkkî edilmişdir. Bilhâssa memleketimizde pek münteşir olan karasinekler gözden göze konarak bi'l-vâsıta sirâyet menbaʻı olurlar. Bu sûretle hâne halkında ibtidâ münferid vekâyiʻ şeklinde olan âfet mürûr-ı zamân, tedâvî ve tahaffuzdaki ihmâller ile bütün efrâdına sirâyet ederek âile günün birinde tamâmen bu illete musâb