HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 1

Osmanlı Hilâl-i Ahmer Mecmû ‘ ası Sayı 3 84 Şam Hastahânesi'nde bulunan zâbitler Hilâl-i Ahmer hastahânesinde tedâvîleri ikmâl edildik- den sonra İngilizler tarafından esîr-i harb sıfatıyla İngiliz üserâ garnizonlarına iʻzâm edilirler idi. Hasta ve mecrûhların hepsi şifâyâb oldukdan sonra heyʼetimiz, Cenevre Muʻâhedesi ahkâm-ı mahsû- sasına tevfîkan serbest bırakılarak Şam'dan Beyrut'a ve oradan İzmir'e gelmiş ve esnâ-yı râhda râkib oldukları vapurda bulunan takrîben 800 muhâcir ve yolcuya da muʻâvenet-i sıhhiyede bulunmuşdur. Birçok tebdîl-i mekândan mütehassıl azîm müşkilâta rağmen, bu heyʼetin cebhenin her kısmın- da gösterdiği faʻâliyet bütün sitâyişin fevkindedir. Heyʼetimizin bakdığı mecrûh ve hastaların adedi âtîdeki cedvelde telhîs edildi: Aded Kudüs İlel-i Sâriye Hastahânesi'nde 1.549 Hafire Hastahânesi'nde 2.520 Kudüs Mecrûhîn Hastahânesi'nde 702 Vadi-i Sarar Seyyâr Hastahânesi'nde 3.347 Şam Mecrûhîn Hastahânesi'nde 696 Amman Hastahânesi'nde 128 Şam Esîr-i Harb Zâbitleri Hastahânesi'nde 110 Bundan başka heyʼetimiz menzil hastahânesinde de 6.699 mecrûh ve hasta tedâvî etdi. Yalnız bunların iʻâşeleri cihet-i askeriyeden teʼmîn edilmiş idi. Vadi-i Sarar'da bulunduğu esnâda heyʼetimiz cebhe gerisindeki hastahânelere gönderilen 30.029 mecrûhun takayyüdât-ı evveliyesini icrâ eyledi. Bağdad Hastahânesi Irak'da harb başladığı sırada Doktor Sami Bey'in taht-ı riyâsetinde teşekkül etmiş olan Bağdad Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi hemen işe başlamış idi. Bu heyʼet bir tarafdan iʻâne tarîkıyla para toplamağa, diğer tarafdan da muʻayyen bir program dâhilinde teşkîlât-ı sıhhiye vücûda getirmeğe çalışdı. Şuʻbe- mizin ilk işi, Bağdad Sivil Hastahânesi'nin bütün masârıfını derʻuhde etmek sûretiyle idâresini teʼmîn eylemek oldu. Sonra 3.000 yatak istîʻâb edecek altı hastahâne teʼsîs etdikden başka Dicle nehrinde işletmek üzere büyük sallar ve kayıklar derûnunda iki seyyâr hastahâne vücûda getirdi. Bundan başka Bağdad şuʻbemiz, ordu sıhhiyesine ayrıca 150 yataklık bir hastahâne hediye etdi. Bağdad'da açılan Hilâl-i Ahmer eczâhânesi, şehrin İngilizler tarafından zabtına kadar hâl-i faʻâliyetde bulundu ve muh- tâc olan hastalara meccânen ilâc verdi. Bağdad şuʻbemiz yalnız muʻâvenet-i sıhhiye ile iktifâ etmeyerek faʻâliyetini cebhe-i harb- de bulunan zâbitânın âilelerine para ikrâzına kadar teşmîl [67] eyledi. Meydân-ı harbde vefât eden zâbitânın âileleri dahi bu şuʻbemizin mazhar-ı muʻâveneti oldular. Bağdad şehri fukarâsının beherine şuʻbece günde üç kuruş verilir idi. Şuʻbemiz, teʼsîs etdiği hastahânelerde Bağdad şehrinin sükûtuna değin 20.000 kadar mecrûh ve hasta tedâvî etdi. Bağdad'ın hîn-i tahliyesinde malzeme-i sıhhiyesinin büyük bir kısmını nâçâr olarak şehr-i mezkûrda bırakdı.