HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 1

Osmanlı Hilâl-i Ahmer Mecmû ‘ ası Sayı 4 111 gösterdiği gayret ve faʻâliyetinden dolayı müteşekkir olduğunu bendenize söyledi…" _______________ Erzurum Ermeni Esîrleri Sosyalist Demokrat Ermeni Cumhûriyet-i sâbıkası Paris Heyʼet-i Murahhasası reîsi, Cemʻiyet-i Akvâm Meclisi'ne, vaktiyle Erzurum'da bulundurulmuş olan Ermeni esîrlerinin fenâ muʻâmeleye maʻrûz kaldıklarından bâhis bir şikâyetnâme göndermiş idi. Bu şikâyetnâmenin metnine kesb-i ıttılâʻ eden Cenevre Beynelmilel Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti, keyfiyetin ne dereceye kadar doğru olduğunu ve Anadolu-Ermenistan Muhârebesi'nin hitâma ermesi münâsebetiyle üserâ-yı mezkûrenin hâlâ tah- liye edilip edilmediğini Hilâl-i Ahmer'den sordu. Cemʻiyetimiz de bu bâbda tahkîkâtda bulunmak üzere Beynelmilel Salîb-i Ahmer Komitesi'nden mevrûd mektûbun bir sûretini Ankara Hilâl-i Ahmer Murahhaslığı'na gönderdi. Murahhasımız, bu husûsa dâir icrâ-yı tahkîkâta müsâraʻatla Büyük Millet Meclisi Hükûmeti Hâriciye Vekâleti'nden aldığı tezkerenin bir sûreti ile metn-i tezkerede ismi geçen vesâik-i müsbetenin birer kıtʻa musaddak sûretlerini bu defa Hilâl-i Ahmer merkezine irsâl eyledi. Ankara Hükûmeti Hâriciye Vekâleti'nin zübde-i tahkîkâtını muhtevî 176/3309 numaralı ve 29 Teş- rîn-i Evvel 1337 [1921] târîhli tezkeresini ber-vech-i âtî aynen derc ediyoruz: [84] "Ankara Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Murahhaslığı Cânib-i Âlîsi'ne 8. 10. [13]37 [1921] târîli tezkere-i aliyyeleri cevâbıdır: Erzurum'da bulunan Ermeni üserâ-yı harbiyesi hakkında sâbık Sosyal Demokrat Ermeni Cum- hûriyeti Paris Murahhaslığı'ndan Cemʻiyet-i Akvâm Kâtib-i Umûmîliği'ne gönderilip taraf-ı âlîlerin- den vekâlet-i âcizîye irsâl kılınan tezkere üzerine tahkîkât-ı lâzımeye tevessül olunmuş ve Ermeni üserâsına fenâ muʻâmele yapıldığına dâir serd olunan müddeʻayâtın hilâf-ı hakîkat ve mahz-ı if- tirâ olduğu tebeyyün etmişdir. Ermeni esîrleri hakkında ale'l-umûm üserâ-yı harbiyeye irâesi tabîʻî bulunan âsâr-ı şefkat ve insâniyet tamâmen gösterilmişdir. Bu cümleden olmak üzere iki hükûmet arasında üserâ-yı harbiyenin mübâdelesi resmen takarrür etmezden evvel altmış kadar Ermeni esîri, maʻlûliyetlerine binâen memleketlerine iʻâde edilmişler ve Kars Konferansı'nın hitâmını müteʻâkib diğer Ermeni esîrleri de kâmilen Ermenistan'a gönderilmişlerdir. Ermeni esîrlerinin devre-i esâretle- rinde kendilerine yapılan hüsn-i muʻâmeleden dolayı General Primof imzâsıyla Erzurum Garnizon Kumandanlığı'na gönderdikleri teşekkürü mutazammın telgrafnâme sûreti ile Ermeni Sovyet Cum- hûriyeti Hükûmeti Hâriciye Komiserliği tarafından bu husûsda Şark Cebhesi Kumandanlığı'na irsâl kılınan mektûb sûreti ve Erzurum Mevkiʻ Kumandanlığı'na aynı meâlde gönderilen muhtelif üserâ imzâsını hâvî bir mektûb ile Mîralây Arzumanof imzâlı diğer bir mektûbun sûretleri leffen takdîm kılınmışdır. Düşmanlarımızın aleyhimizde uydurdukları müfteriyâtı katʻî bir sûretde tekzîb eden bu üç vesîka mündericâtının îcâb edenlere teblîğ ve Ermeni üserâsı hakkında Beynelmilel Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti'ne bu yolda maʻlûmât iʻtâ buyurulmasını ricâ ederim, efendim. Hâriciye Vekîli nâmına Müsteşâr Suad"