HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 1

Osmanlı Hilâl-i Ahmer Mecmû ‘ ası Sayı 1 18 Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne ihbâr edilmesi üzerine cemʻiyetimiz hemen tahkîkâta başlayarak iʼtilâf mü- messilleri nezdinde îcâb eden teşebbüsâtda bulunmuş ve Gemlik ve civârına bir beynelmilel tahkîk heyʼeti iʻzâm etdirmeğe muvaffak olmuşdur. Heyʼet İngiliz delegesi ve heyʼet reîsi General Franks, Fransız delegesi [13] Mîralây Vicq, İtalyan delegesi Mîralây Rolletto ile Beynelmilel Salîb-i Ahmer Mümessili Mösyö Gehri ve heyʼet refâkatine meʼmûr Yüzbaşı Stone'dan müteşekkil idi. Diğer taraf- dan Hilâl-i Ahmer dahi dârülfünûn muʻallimlerinden ve merkez-i umûmî müntesibîninden Ali Macid Bey'in riyâseti altında teşkîl etdiği heyʼeti Seyr-i Sefâin İdâresi vapurlarından Gelibolu vapuruyla Kumla'ya iʻzâm etmişdir. Ali Macid Bey'in birinci seyâhatine dâir 18 Mayıs 1337 târîhli raporundan âtîdeki fıkraları ik- tibâs ediyoruz: "-Gemlik Körfezi'nde Yunanîlerin icrâ etdikleri fecâyiʻi tahfife meʼmûr edilen heyʼet aʻzâsın- dan Mösyö Gehri'nin heyʼet-i tahkîkiyeyi hâmil olan Bryony sefînesinden 17 Mayıs 1921 Salı günü, Kumla'da toplanan bin kişinin derhâl aldırılması için bir vapur gönderilmesi ricâsını mutazammın Hilâl-i Ahmer'e çekdiği telgraf üzerine, İngiltere Sefârethânesi'nin müsâʻadesiyle Mayıs'ın on se- kizinci Çarşamba günü sâʻat üçde İstanbul'dan hareket ederek sâʻat dokuzda Gemlik'e vâsıl olduk. Vusûlümüzden beş dakîka sonra Bryony'den motor ile gelen bir tercümân, generalin Hilâl-i Ahmer heyʼeti reîsini görmek istediğini söyledi. Derhâl daʻvetine icâbet etdim. Bütün heyʼet hâzır olduğu hâlde general Kumla'da bulunan bin iki yüz kişiden mâʻadâ Gemlik ve civâr köylerinden kaçıp gelen iki bin kişi bulunduğunu ve bunlar bir an evvel aldırılmaz ise hayâtlarının tehlikede olduğunu ve aç ve çıplak bulunduklarını bana söyledi. Bunun üzerine iki bin kişi istîʻâb edecek bir-iki vapur gönde- rilmesi için Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne bir telgraf çekmeme müsâʻade etmelerini ricâ ve taleb etdim. Taleb-i vâkiʻ isʻâf edildi. Salonu terk etmek üzere iken Fransız delegesi Mîralây Vicq, Gemlik muhâ- cirlerini almağa gelecek vapurların mutlakâ karanlık basmadan Gemlik'e vâsıl olmaları ve gündüz gözüyle muhâcirîni almaları lâzım geldiğini ve aksi takdîrde yerli Rum ahâlînin galeyânından dolayı gece yapılacak olan irkâb ameliyesinde muhâcirînin taʻarruza uğrayabileceğini ve mâllarının yağma edilmesi muhtemel bulunduğunu ilâveten bana beyân etdi. Mösyö Gehri, mümkün olur ise Bey- nelmilel Salîb-i Ahmer Komitesi'nin mâlı olup Hamburg'dan limanımıza uğrayan ve Novorosisk'e müteheyyî-i hareket olan yedi bin tonilatoluk Wygbert gemisinin Gemlik muhâcirlerini nakle tahsîs edilmesini ileri sürdü ve bu işi İstanbul'da taʻkîb etmek üzere Beynelmilel Salîb-i Ahmer murahhas- larından Mösyö Burnier'ye hitâben bana bir mektûb verdi. Bryony'den çıkdıkdan sonra İnebolu vapuruyla Kumla'ya giderek burada sekiz yüz muhâcir ve birçok eşyâ ve iki dolu salapurya yedeğe aldıkdan sonra İstanbul'a avdet etdik. Wygbert gemisinin Gemlik'e iʻzâmı, bazı esbâb-ı siyâsiyeden dolayı kâbil olamamışdır. Hilâl-i Ahmer, o gün akşâm üstü Gayret, Galata, İnebolu ve Gelibolu vapurlarını Gemlik'e iʻzâm etmişdir". *** Ali Macid Bey'in Gemlik seyâhatine dâir yazdığı ikinci rapordan âtîdeki parçaları iktibâs edi- yoruz: "-19 Mayıs 1337 [1921]'de Galata yatıyla hareket etdim. 20 Mayıs sabâhı sâʻat onda Gem- lik'deki muhâcirînin sûret-i irkâbını öğrenmek için Bryony'ye daʻvet olundum. İngiliz generali, Gem- lik'deki Yunan fırkası kumandanının ancak kadın ve çocukların ve esnân-ı askeriyeye dâhil olmayan erkeklerin sevkine müsâʻade etdiğini bildirdi. Ben ise Yunanîlerin bunu yapmağa hakları olmadığını