HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 84 4395 Roiner bu husûsda iki kânûn vazʻ etmişdir. Tecrübe göstermişdir ki, neşv ü nemânın ilk devrele- rinde uzviyet-i hayvâniye (bârgîr, tavşan, kobay) gayr-ı mütebeddel mikdârda kudrete ihtiyâcı vardır. Bir kilogram mâdde-i zî-hayâtın teşekkülü için 4.808 kaloriye ihtiyâc vardır. Bu kalorileri husûle getiren aldığımız gıdâlardır. Fakat uzviyet-i insâniye için 28.864 kalori bir kilogram mâdde-i hayâtı vücûda getirir. İnsânlarda hayvânlardan yedi defa daha fazla kaloriye ihtiyâc-ı mübrem vardır. Birinci kânûn, "istihlâk edilen kudretin sâbitiyeti"dir. İkinci kânûn, "emsâl neşv ü nemânın sâbitiyeti"dir. Hayvânlarda neşv ü nemâ için sarf edilen umûmî kudret mikdârı % 34'dür. 1.000 aded kâbil-i istifâde kıymetlerden 340 kısmı neşv ü nemâya sarf edilmekdedir. İnsânlarda sarf edilen kudret mikdârı 1.000'de 50'dir. Yani % 5'dir. Hayvânlarla arasındaki fark % 29 kadardır. Hayvânların insânlara nazaran sarfiyâtı % 29 fazladır. İnsânlarda neşv ü nemâ başka tarzdadır. Roiner, aynı zamânda neşv ü nemâdan sonra vücûdu muhâfaza edecek lüzûmu mikdâr kaloriyi hesâb etmişdir. İnsânlar neşv ü nemâlarını yirmi senede ikmâl ederler. Seksen sene yaşamalarına naza- ran 80 – 20 = 60 sene tutabilecek kalori mikdârı Roiner'in hesâbına göre 725.770 kaloridir. Zâtü's-se- dâyâ için 191.600'dür. İnsânların hücreleri hayvânların hücrelerinden, gıdâlarından daha fazla istifâde etmekdedirler. Bir hücrenin tebeddül edebileceği gıdâ mikdârı hudûdsuz, nâ-mütenâhî değildir. Her hücrenin gıdâlarda yapabileceği tahavvülâtın bir hudûdu vardır. Hücrenin de faʻâliyetin bir son had- di vardır ki, bu da ölümdür. Hayâtı uzatabilmek için hâdise-i kimyeviyelerin yavaşlaması lâzımdır. Kimyevî hayâtî muʻâdileleri şiddetle devâm eden uzviyetler daha sürʻatle ölmekdedirler. Hayvânât-ı süfliyenin bazıları pek az yaşadıkları hâlde bazıları uzun sene muʻammer olmakdadırlar. Bazı mik- roplar otuz sene bir hâlet-i hafiyede muʻakkam tüpler içerisinde kuvve-i hayâtiyelerini muhâfaza et- mekdedirler. 1887 senesinde tüplerde bırakılan bazı mikroplar 1921 senesinde zerʻ edildikleri vasatda neşv ü nemâ bulmuşlardır. Acabâ bunlar mikrop hâlinde mi spor şeklinde mi muhâfaza-i mevcûdiyet etmişdir? Burası mechûldür. Victor Gaipp bir milyon tabakât-ı jeolojiye arasında hayât-ı hafî geçiren uzviyetlere rast gelmişlerdir. Hayvânât-ı süfliye hayât-ı faʻâlânede bulundukları zamân hayâtları pek kısadır. Çabuk mahv olurlar. Mikropların her birisinin kendisine göre bir mukâvemeti vardır. Verem mikrobu uzun müddet uzviyet hâricinde yaşayabilir. 100 derece-i harâretde üç dakîka zarfında mahv olur. 60 derecelik bir harâret kuvve-i hayâtiyelerini tenkîs eder ve bir sâʻat zarfında mahv olurlar. Ziyâya, harârete karşı mukâvemetsizdirler. [593] Difteri basili gâyet mukâvimdir. Uzviyet hâricinde elbiselerde, kaşık, ilâc şişesi vesâirede bir hayli zamân yaşar. Gonokokun mukâvemeti azdır. 40 de- rece-i harâretde mahv olur. Nikolayer basili (kazıklı hummânın âmil-i marazîsi) senelerce gübreler arasında kalır ve spor şeklinde yaşar. Tifo mikrobu buz içerisinde hâlet-i hafiyede kalabilir. Verem mikrobu 38 derece harâ- reti sever. Stafilokok, streptokok daha az derece-i harâretde neşv ü nemâ bulabilirler. Malta hummâ- sının âmil-i marazîsi melitensis bir coccusdur. Gâyet güç neşv ü nemâ bulur. Gonokok asid jeloz ister. Difteri mütehassir serum ister. Verem gliserin ve lesitini sever. Petroff, vasatî verem mikrobu için en iyi vasatdır. Bu vasatları bulamayan mikroplar çabuk ölmekdedirler. Doktor İsmail Kenan