HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 86 4509 Ale'l-husûs bu gaz dimâğda pek büyük bir acz ü sefâlet husûlüne bâʻis olur. Buna maʻrûz ka- lanlar başlarında bir hiss-i teberrüd duyarlar ve âciz bir hâlde yere yuvarlanırlar. Hiçbir mesâʻî-i akli- yeye kâdir olamayarak intihara bâriz bir meyil gösterirler. Aksırtıcı gazların teʼsîrleri ânidir. Bu gazın teʼsîrâtına maʻrûz kalan eşhâs derhâl boğuluyormuş gibi bir his duyar ve bundan dolayı maskesini çıkarır ve bu sûretle büsbütün gazın teʼsîrât-ı meşʼûmesine maʻrûz kalır. Bu gaz sürʻatle suları, mevâdd-ı gıdâiye ve aksâm-ı haşebiyeyi de ilh. ifsâd etdiğinden keres- tesi bununla meşbûʻ olmuş olan barakalarda ikâmet eden eşhâsda bile bu gazla tesemmüm edenlere mahsûs aʻrâz tezâhür eder. Havâdaki mikdâr-ı kesâfeti tezâyüd etdiği takdîrde taharrüşün husûlüyle berâber sürʻatle mühlik bir hâl iktisâb eder. Havâ-yı nesîmî derûnunda 50.000.000'da 1 nisbetinde di fenol kloro-arsinin mevcûdiyeti pek bâriz aʻrâzın tezâhürünü mûcib olur ve bu mikdâr-ı kesâfet alelâde bir adamın 4 dakîka [7] kadar maʻrûz kalmağa tahammül edebileceği son haddir. 10.000.000'da 1 mikdârdaki nisbet ve kesâfeti bir dakîka zarfında bir adamı sâf hârici kılmağa kâfidir. İki veya üç dakîka maʻrûz kaldığı takdîrde gaseyân ve kay zuhûr eder. umûmiyetle 24 ve 48 sâʻat zarfında bu aʻrâz zâil olur. Fakat şahs-ı meûfda, hâl-i sıhhatde olmağla berâber bir hafta kadar husûsî bir zaʻfiyet-i adaliye ile müterâfık inhitât-ı dimâğî hâli bâkî kalır. Bu aksırtıcı gazât musâbînini merkez-i harekâtdan o kadar uzaklara nakil ve tahliyeye hâcet olmayıp biraz geri mıntıkada tutmak îcâb eder ki, bu husûs ordu hidemât-ı sıhhiyesince mühim bir noktadır. Kan vâsıtasıyla vezâif-i teneffüsiye üzerine icrâ-yı teʼsîr eden gazât Bu grupdaki gazâtın en mühimmi hamz-ı karbon gazıdır. Bi'l-farz bir zırhlının kulesi derû- nunda veyâhûd bir tahaffuzhâne veya bir siperin mahall-i mahfûzu gibi mahdûd bir sâhada patlayan bir bombanın infilâkıyla gâyet külliyetli mikdârda hamz-ı karbon gazı husûle gelir. Kezâ lağımların infilâkında veyâhûd kapalı bir mahalde, birçok mitralyözlerin birden âteş açdıkları zamânlarda ve hâkezâ siperlerin mahall-i mahfûzları derûnunda odun kömürü yakıldığı takdîrde hamz-ı karbon gazı intişâr eder. Top barutları dahi patladığı sıralarda da alelâde yüzde 40-60 râddesinde hamz-ı karbon husûle getirirler. Bu mühlik gazın en büyük tehlikesi de renksiz, kokusuz ve gayr-ı muharriş olduğundan dolayı mevcûdiyetini keşfe imkân bulunamamasıdır. Bacaklarda hissedilen ağırlık insânı tehlikeden haberdâr ederek gazlı mıntıkadan uzaklaşmağa mecbûr eder. Diğer aʻrâz ise başağrıları, baş dönmeleri, rüʼyet ihtilâli, ziyâʻ-ı şuʻûr ve tevakkuf-ı kalbdir. Eğer insân 1.000'[de] 1 nisbetinde hamz-ı karbonu hâvî bir havâ dâhilinde bulunacak olsa iki sâʻat sonra başı dönmeğe başlar ve iki buçuk sâʻatde büsbütün kımıldanamaz bir hâle gelir. Deverân ve teneffüsü âşikâr bir sûretde artdırması hasebiyle mümârese-i adaliye bittabʻ bu ga- zın fazla mikdârda vücûda dâhil olmasını mûcib olur. 1.000'[de] 2 nisbetindeki kesâfeti ise muʻtedil bir mesâʻî-i adaliye sarf etmekde bulunan bir adamı yarım sâʻat zarfında musâb kılmağa kifâyet etdiği gibi daha uzun müddet maʻrûziyet, netîce-i meşʼûme husûle getirir. Tedâvîsi gazla musâb olan şahsı derhâl sâf havâya çıkarmak ve uzun müddet teneffüs-i sınâʻî yapmak veyâhûd da müvellidü'l-humûza vermekdir. Zîrâ bu sûretle 48 sâʻat kendini gayb etdikden sonra kesb-i âfiyet eden vekâyiʻ müşâhede olunmuşdur. Mütercimi: A. A.