HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 83 4319 Hayâtının her devresinde kehle münhasıran insân kanıyla tegaddî eder ve insânın istirâhat zamânında iken kanını emer. Cild üzerine vazʻ olunan bir bitin sokup emeceği mahalli intihâbda bir müddet tereddüd etdiği görülür. Ağzındaki cihâzı cilde sokduğu zamân başı cilde temâs edecek bir vazʻiyet alarak karnının ucu yukarı kalkar. Haşere günde lâ-ekal iki defa gıdâ alır. Fi'l-hakîka kehle sühûletle hazmeden, obur bir tufeylîdir. Cildi emmezden evvel tekmîl vücûdu esmer ve şeffâf iken kanı emdikden sonra şişen karnı kırmızılanmağa başlar. Bit, tamâmen kâmil bir hâle geldikden 45 dakîka sonra beslenmeğe başlar. Derece-i harâret tenezzül etdikçe hazım muʻattal kalır. Bit ziyâdan kaçar ve dâimâ karanlığa ilticâ ve bir yerde gezilip meydâna çıkmamağa saʻy eder. Haşere sıfır derecede gayr-ı müteharrikdir. 10 derece-i harâretde batâetle hareket eder. 20'de oldukça faʻâl, 30 derece-i harâretde pek faʻâildir. 37 ile 40 arasında faʻâliyeti hadd-i gâyeye vâsıl olur. 40 derece-i harâretde az bir zamân zarfında ve 45 ile 50 derecede bir-iki dakîka zarfında fevt olur. *** Bitlerin muhtelif imhâ vâsıtalarına gösterecekleri mukâvemetde zâhirî ve sahte bir ölüm hâli de müşâhede edilmekdedir. Bu zâhirî ölüm hâli itlâf için istiʻmâl edilen eczâ ve mevâddın kıymeti hak- kında bazı hatâ ve yanlışlıklara sebebiyet verebileceğinden yapılacak her tecrübeden sonra bidâyetde gayr-ı müteharrik görünen kehlelerin bilâhare hayâta avdet edip etmediklerine ehemmiyet vermek elzemdir. Bitlerin itlâfında tecrübe edilen mevâddın birçoğu hayvân üzerinde münevvim bir teʼsîr yapdığı ve haşere bilâhare serbest havâya arz edildiği zamân yeniden faʻâliyete geldiği görülmüşdür. *** Herhangi bir tufeylînin itlâfı için yapılacak [531] mücâdele-i sıhhiyede hayvânın biyolojisine âid tâm ve katʻî maʻlûmâta mâlik olmak ve tekessüründe âmil olan şerâit-i husûsiyeyi de evvelden bilmek îcâb eder. Nitekim bundan evvel fârelerle fındık sıçanları bahsinde kâzımâtın tekessürü esbâbını ve itlâf- ları için ittihâz edilecek tarz-ı hareketi îzâh etdiğimiz sırada hayvânın biyolojisine ehemmiyet vermiş idik. *** İç çamaşırlarımızın lâ-ekal haftada bir defa değiştirilmesi ve gündüz giydiğimiz elbiselerimizin geceleri çıkarılması iʻtiyâdı vücûd kehlesinin tekessürüne mâniʻ olan iki mühim sebebdir, denebilir. Sekiz günde bir çıkarılan gömlekle üzerinde yaşayan tufeylât da birlikde atılmış olur. Fi'l-hakî- ka kehle cild üzerine ancak acıkdığı zamânlarda hâmilinin âtıl ve hareketsiz bulunduğu bir sırada nâzil olur. Vesâir zamânlarda ise gömleğin nescine yapışmış ve ilişmiş kalır. Kezâ yata[r]ken elbise çıkarılmak iʻtiyâdı kehlenin tekessürüne mâniʻ diğer bir sebebdir.