HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 83 4320 Nuttal'ın bundan evvel neşretdiğimiz cedvellerinin mütâlaʻasından maʻlûm olduğu üzere bit yumurtaları vücûd-ı beşerin ve elbisenin 30 ile 32 arasında sâbit kalan derece-i harâretinde sürʻatle inkişâf etmekde ve on iki sâʻat bu dereceye ve müteʻâkib diğer on iki sâʻat de mesken ve apartman- ların 10-15 derece-i harâretine maʻrûz bulundurulan yumurtaların (sirke) bilakis inkişâfı teehhura ve hattâ tehlikeye uğradığı görülmekdedir. Nârin ve şerâit-i hayâtiyesi için pek müşkil-pesend bir tufeylî olan bitin bütün edvâr-ı istihâle- sinde mevcûdiyetine müessir bu imhâkâr sebeblerle temizliği iʻtiyâd eden medenî bir insân üzerinde yaşayamadığını ve binâenaleyh tekessür dahi edemediğini bilmeliyiz. Akvâm-ı vahşiye ve kadîmenin, kurûn-ı vüstâ insânlarının çamaşırdan mahrûm veya çamaşır değiştirmemeleri ve melbûsâtları ile yatmaları dâimâ bitlenmelerine sebeb olmuşdur. Kezâ pelas-pârelerini sırtlarından tamâmen parçalanmadıkça çıkarmadıklarından ve dâimâ bu pelâs-pârelerle yatdıklarından dilenci ve serseri gürûhu bitlerle hem-hayât olarak tohum-ı tufeylîyi besliyorlar. Tamâmen çıplak yaşayan vahşîlerde vücûd kehlesine tesâdüf edilemez. Ancak bazı misyonerle- rin ve ayak bâzergânlarının teşvîkâtıyla mikdârları günden güne azalan bu çıplak insânlarda da günün birinde bez parçasıyla setr-i vücûd etdikden sonra bit görülmeğe başlamışdır. *** Kehlelerden tahaffuz mesʼelesi mekteb hayâtından iʻtibâren başlaması îcâb eden bir terbiye-i ictimâʻiye mesʼelesi olarak telâkkî edilmeli ve halk kitleleri arasında temizliğin neşr u taʻmîmine çok çalışmalıdır. Vücûd kehlesine karşı müdâfaʻa vesâiti ber-vech-i âtîdir: Bit yumurtalarına (sirkelerine) yâbis-i harâret icrâ-yı teʼsîr etdiğinden bunlar 55 derece-i harâ- rete 10 dakîka veya beş dakîka 60 derece-i harârete arz edilmelidir. Bu şerâit dâhilinde ve yine yâbis-i harâretde kemâle gelmiş bitler de telef olurlar. 65 derece-i harâretden geçen kâhil bir bit mahv olur. Ancak etüv dâhiline vazʻ olunan birçok elbise, kürk vesâi- re gibi eşyânın her noktasına yâbis harâretin icrâ-yı teʼsîr edebilmesi tatbîkâtda müşkil olduğundan ekser müellifler 60 derece-i harâretin 60 dakîka [532] veyâhûd 100'den 110'[a] îsâl ederek 50 dakîka idâmesini tavsiye ediyorlar. 50 derece-i harâretdeki sıcak suya 55 dakîka arz edilen bit yumurtaları da telef olur. Kezâ 30 dakîkada 50 derecedeki sıcak su kâhil biti öldürür. Çamaşırların 10-15 dakîka 100 derece-i harârete arzı tathîrine ve tufeylîden tahlîsine kâfidir. Taht-ı tazyîkde bulunan su buhârı 25 dakîka zarfında müessirdir. Etüvlerin hacm-i istîʻâbı binlerce adamın elbisesini aynı zamânda tathîr ve tebhîre gayr-ı müsâʻid olduğundan sıcak su veya su buhârı ile yapılacak bu gibi etüvlemede çok zamân gayb edile- ceği gibi etüv ameliyâtına tâbiʻ bulundurulan elbise ve çamaşırların kurutulması da bir mesʼele teşkîl eder. Bu esbâba binâen havâda hemen tebahhur ederek haşerâtı sürʻatle itlâf eden ve tathîr edilecek eşyâyı ıslatmayan bir cismin taharrîsine başlanmış ve bu husûsda anisol veya benzin muvâfık görül-