HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 83 4324 münâkaşa ve mütâlaʻa edeceğiz. Birçok mebhasü'l-hayât âlimleri ihtiyârlık alâmetlerini tahlîl etmeğe ve ihtiyârlayan mevcûdâtın gösterdikleri aʻrâzı tahlîle çalışmışlardır. Bunların içerisinde C. M. Child, su medüzalarında ihtiyârlığın fizyolojik tagayyürâtını mütâlaʻa etmişdir. Bu hayvânlarda ihtiyârlık alâimi bârizdir. Vücûdunun etrâfında mevcûd saçaklarda harekât-ı ihtizâziye azalıyor. Gençlerin cânlı ve kuvvetli harekâtı yerine batî ihtizâzât kâim oluyor. Bunlar betsiye? edilecek olursa saçaklarındaki titremeler bir derece [536] tezâyüd ediyorsa da bir müddet-i muvakkateden sonra eski hâline rücûʻ ediyorlar. Genç medüzalar dâimî bir hareket hâlinde oldukları hâlde ihtiyârlarda mefkûddur. Genç hayvânlarda ihtizâzât arasındaki istirâhat müddeti yaşlı hayvânlara nazaran daha kısadır. Hidra medüzler ihtiyârladıkça zehirlere karşı olan hassâsiyetleri tenâkus ediyor. Tahammus kâbiliyeti tenâkus ediyor. Makine-i bedenin ihtirâkâtı günden güne azalıyor. Uzviyetde âsârını müşâhede etdi- ğimiz bütün ihtirâkâtın menşeʼi gıdâların hâvî oldukları kudretden ibâretdir. Harâret, amel-i mihânikî-i dâhilî ve amel-i mihânikî-i hâricîye sarf edilmek sûretiyle istihlâk olunuyor. İhtiyarladıkça gıdâları hakkıyla temessül edemiyoruz. Çocukluk ve gençlikde temessül adem-i temessüle gâlibdir. İhtiyârlıkda temessül, adem-i temessülden azdır. Yani adem-i temessül, temessüle gâlibdir. Hâlet-i kühûlîde temessül, adem-i temessüle müsâvîdir. Şöylece bir şema çizebiliriz: Çocukluk Gençlik T < A Kühûlet T = A İhtiyârlık T > A İhtiyârlıkda âlem-i haricîden gelen kudreti tahvîl etmek kudreti azalıyor. Harekât kesb-i batâet ediyor. Zevi'l-hayâtda kudret muhtelif şekillerde tezâhür ediyor. Bu şekillerden en mühimmi hareket- dir. İhtiyârlıkda en mühim kudret menbaʻı kesb-i zaʻf ediyor. Hareketin sebebi protoplazmadadır. Adale hücreleri yüksek derece-i sühûnetde şedîd ve serîʻ hareket etmek hâssasını hâizdirler. İhtiyârlık alâmetleri her cinsde başka başka tarzlarda görülür. İhtiyârlama öyle bir keyfiyetdir ki, hiçbir uzvi- yetin şimdilik ondan kurtulması imkân ve ihtimâli yokdur. Nasıl ki mütemâdiyen çalışan bir makine aşınır, yıpranırsa uzviyet de bir gün elbette yıpranacakdır. Mütemâdî hareket ve faʻâliyet, uzviyet makinesini yavaş yavaş aşındırıyor ve tahrîb ediyor. Uzviyet makinesinin dâimî faʻâliyet ve hareketi makineyi tahrîb edince ihtiyârlık husûle gele- cek, onun da netîcesi ölüme müncer olacakdır. Ölümün beşer için elzem olduğunu söylemişdim. Eğer yalnız bir deve dikeninin tohumları neşv ü nemâ bulsa, kürre-i arz üzerinde yürüyecek yer kalmayacağı gibi herhangi bir hayvânın nesli mütemâdiyen yaşasaydı, kürre-i arz tamâmıyla dolmuş bulunacakdı ve ölüm kürre-i arz üzerindeki muvâzeneyi teʼmîn eden kuvvetli bir âmildir. ***