HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 83 4327 Göz tabaka-i karniyesi sertleşir, keratite yapar. Böbrek sertleşir, skleroz renal vücûda gelir. Kalb sertleşir, miyokardit kortikler tahaddüs eder ilh. Bu sertleşmeler tesemmüm bi'n-nefsihîden ileri gelmekdedir. Dördüncü nazariye Conklin tarafından iddiʻâ edilen protoplazma dâhilinde metaplaz- manın tezâyüdüdür. Yaşlı hücerâtda metaplazm umûmî protoplazmaya nazaran tezâyüd etmekdedir. Hücrede evvelâ insicâm ve intizâm kâbiliyeti gayb olur. İnkısâm etmek vetîresi mahv olur ve en nihâyet temessül kâbiliyeti zâil olur. Hücrede nâzım vazîfesini gören kudretin ve diğer kuvvetlerin yok olması hücreyi hereme doğru sevk eder ve [539] zamân ile hücreler bünyelerinde birçok mevâdd-ı muzırrayı cemʻ etmekdedirler ve bu sûretle asıl zî-hayât aksâmın faʻâliyet kâbiliyeti tenâkus eder. Gırâî nazariyesinin münâkaşasına gelince; bu husûsda en çok beyân-ı mütâlaʻa eden ve bu na- zariyeyi müdâfaʻa eden A. Lumièr'dir. A. Lumièr, mevâdd-ı uzviyeyi terkîb eden anâsırın hemen kâffesi kolloidal taʻbîr edilen husûsu bir hâlet-i fizikiyede arz ederler. Bunlar bir mikrobun binde biriyle on binde biri arasındadır. Bütün hücrelerimiz, ahlât-ı beden kolloidlerden ibâretdir. Bir mâyiʻ içerisinde muʻallak bir hâlde bulunan zerrelerdir. Bu zerrelerin sathı muhtelif elektriği hâizdirler. Bunların arasında dâimî bir hareket vardır. "Harekî harâret nazariyesi"nin fikr-i esâsîsi bizim harâret tesmiye etdiğimiz ve cild iʻânesiyle hisset- diğimiz şeyin ecsâmın mütemâdiyen müsbet ve menfi moleküllerinin kudret-i harekiyesinden başka bir şey değildir. Hâricî moleküllerin (havâ) vasatî kudreti cild moleküllerinin kudretinden daha büyük olursa bunu cildimiz harâret olarak hisseder ve kolloidî zerrelerin dâimî harekâtına Brawn harekâtı denir. Mikroskobun altına mümkün mertebe küçük kâfi derece görünen, bulanık bir kolloid müstahlebi koyacak olursak, bu süspansiyon ve emülsiyon içerisinde muʻallak hâlde bulunan zerrelerin mütemâ- diyen harekât icrâ etdikleri görülür. Bilhâssa modern ültra mikroskop iʻânesiyle bunların mütemâdî bir gelip gitme, dönüp çevrilme, ilerleme gerileme hâlinde bulundukları vâzıhan görülür. Bunların harekâtı sismograf âletlerinin bazı vekâyiʻde çizdikleri karmakarışık harekâta benzemekdedir. Bu Brawn harekâtı sinematoğraf ve fotoğraf âletleriyle tesbît edilmişdir. Bütün faʻâliyet bu zerrelerin sa- tıhlarından ileri gelmekdedir. Hubeybâtın merkezî kısımları âtıldır. Mayisler de gayr-ı münhaldirler, miʻyârâna karşı cevâb vermezler. Bunların bütün faʻâliyetleri satıhlarına âidir. Hâl-i tabîʻîde kolloid cisimlerde teressübe doğru bir meyil vardır. İnce tâneler büyük hubeybât hâlinde toplanmağa meyyâldirler. Bu hâdiseye floculation diyoruz. Bu satıhları örten aksâm muhtelif elektrik kudretlerini hâizdirler. Bunların teressübâtı hayâtî faʻâliyetlerin durmasıdır. İhtiyârlık da kolloidlerin floculation hâline inkılâb etmeye başlama hâdisesidir. Yaş ile hubey- bât büyüyor. Bu sûretle zerrelerin toplanma ve birleşme hâdiseleri daha kolaylıkla husûl-pezîr ol- makdadır. Epitel hücreleri faʻâl kolloidlere mâlikdirler. Bunlarda bu hâdise daha kolaylıkla husûle gelmekdedir. Nesc-i munzamda toplanma ve birleşme ve kolloidî faʻâliyet çok azdır. Bir hücrenin dâhilindeki floculation hücrenin ölümü demekdir. Eğer hücerâtın ekseriyetinde bu hâdise zâhir oldu ise nesci ve uzvu tehlikeye koyar. A. Lumièr'in bahsetdiği hâdise, tabâbetde mühim bir hâdisenin husûlüne bâʻisdir. O da "anaphylaxie"dir. Bu anaphylaxie de bir floculation hâdisesi diye kabûl edil- mekdedir. A. Lumièr bu husûsda mühim bir tecrübe yapmışdır. Toz hâlinde sülfat dö barit gibi gayr-ı mün- hal mevâd verîd dâhiline şırınga edilecek olursa anaphylaxie hâdisesi görünmekdedir. Serumların