HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 83 4328 [540] husûle getirdikleri serum hastalığı 3 nâmı altında toplanan hâdiseler [d]e birer "anaphylaxie"dir. Tatarruk-ı dem hâdisesi, hâdise-i mihânikiyedir. Calhavî ve ceybî anâsırın teressübüdür. Cal- havî aksâmın cümle-i asabiye-i merkeziyeye vürûdu tazyîk-i demi düşürür. [541] M. Quênu mevâdd-ı semmiyenin imtisâsı dolayısıyla cerhalarda gördüğümüz şevk hâ- disesidir. Bir floculation hâdisesidir. Birçok hâdisât-ı maraziye menşeʼi iʻtibârıyla calhavî zerrelerin sübâtı netîceleridir. Hâlet-i kolloidiye hayâtın hükmî-i kimyevî şerâitidir. Floculation ölümün sebebidir. Eğer biz bu teressübât-ı calhavînin husûl bulmamasını teʼmîn edecek olursak, ölümü uzaklaştırmış olacağız. Ölümün uzaklaşması ihtiyârlığın uzaklaşmasıdır. Îzâhıyla meşgûl olduğumuz bu nazariyenin pek yüksek ve âlimâne olduğuna şübhe yokdur 4 . Zâten mevâdd-ı uzviyenin gırâî temevvücâtları hakkında maʻlûmâtımız son senelerde pek çok taʻdîlâta uğramışdır. 3 Bir hayvâna diğer bir cins hayvânın serumu zerk edildiği zamân bu serum bir antijen teʼsîri îfâ ederek kendisine yabancı olan uzviyetin hücrelerini tenebbüh eder. Bu tenebbüh netîcesi hücerât evvelce kendisinde mevcûd olmayan bazı evsâf iktisâb ederler yâhûd bu evsâf hâlet-i hafiyede mevcûdsa bâriz bir şekil alır. Serum yerine uzviyete dâhil olan sâde mikrop olursa hücerâta teʼsîr etmek iʻtibârıyla netîce yine aynıdır. Fakat fark şudur ki, mikrobun dühûlüyle hücerâtın teʻâmülü muʻâfiyet tekvîn etdiği hâlde serum zerki uzviyeti aynı mâdde-i albüminiyeye karşı hassâs kıla- rak zerk tekrâr edildiği hâlde aʻrâz-ı mahsûsa tevlîd etmekdedir. Mikroplar ve mikrop toksinlerinden mütevellid olan muʻâfiyet mevzûʻun hâricindedir. Fred Berger'e göre yabancı serum hücerâta antijen teʼsîri yaparak bu serumu uzviyetde imhâ etmek için hâzır- ladığı ve anaflatoksin tesmiye etdiği antikorlar kan içine dökülür ve hücerâtda da bu anaflatoksini kolaylıkla ifrâz etmek hâssası bâkî kalır. Tekrâr zerk edilecek serumun mevâdd-ı albüminiyesi anaflatoksin ile kimyevî bir sûretde ittihâd ederek albümin zerrâtında tagayyürât husûle getirir ve ittihâd etmiş bu albümin serum avârızı tekvîn eder. Eğer ilk serum zerki uzun zamân evvel ise hücrelerde bâkî kalan kâbiliyetden dolayı mükerrer serum zerkini müteʻâ- kib pek az zamânda anaflatoksin tekvîn eder. Binâenaleyh anaflatoksinden ileri gelir. [Buna] binâen anaflatoksi[n]den ibâret olan serum avârızı hem serum içerisinde ve hem de antikorları hâvî olan hücerât derûnunda vâkiʻ olur. Hamburgerler, serum zerkini müteʻâkib 7-10 gün zarfında precipitin mevcûdiyetini görmüşlerdir. Bu precipitinler kanda bulundukları müddetçe yeniden idhâl edilecek serumlar teressüb ederek avârızı tekvîn eder. Eğer kanda precipitin mevcûd değilse evvelce hâzırlanmış olan hücerât daha az zamânda ifrâz edeceklerinden serum hastalığı muʻaccel bir sûretde görülür. Tecârîb-i hayâtiye göstermişdir ki, şevk tarzında olan anaphylaxieler muhtelif hayvânâtda husûsî bazı echize- de serum zerk edilmiş olan kobaylarda şevk husûlü kasabât-ı adalât-ı melsâsının âni takallusâtı ile tavşanlarda ise şerâyîn-i riʼeviyenin takallusâtıyla husûle gelir. Şu hâlde anaphylaxie kobaylarda kasabâtın insidâdından tavşanlarda ise evʻiye-i riʼeviyenin kapanmasından dolayı asfiksiya sûretinde tezâhür eder. Hâlbuki köpeklerde kebed evʻiyesin- de takallus ve evʻiye-i batniyenin felci ile ahşâya kan hücûmu sûretinde tezâhür eder. İnsânlarda da muhtelif anap- hylaxie tezâhürâtında aʻzâ-yı muhtelifede hayvân tecrübelerinde görülen teʻâmülâtın hepsi mevcûd veya bir kısmı daha bâriz olabilir. Bunlardan başka insânların serum avârızı veya anaphylaxie hâdisâtında cümle-i deverâniyede tazayyukun tenâkusu, kanda tevettür-i sathî, kâbiliyet-i tahassüriyenin tebeddülü, lökositlerin azalması gibi birçok hâdisât tekevvün etmekdedir. Bu hâdisâtın heyʼet-i umûmiyesi Vidal Mektebi tarafından kanda ve hücerâtdaki kollo- idlerin muvâzenesinin bozulmasına atfedilmişdir. Lumièr'e göre bütün serum avârızı ve anaphylaxie hâdisâtı evvelce hâzırlamış olan uzviyete hazmolunmadan dâhil olan ecnebî mevâdd-ı proteiniyenin dühûlüyle floculationa atfedil- mekdedir. Mûmâileyhe göre floculé olan kolloid miselleri merâkiz-i asabiyeye bir mâdde-i ecnebiye teʼsîri yaparak husûle gelen tevessüʻ-i veʻâîden dolayı serum avârızı tevellüd etmekdedir. Verner, serum ve anaphylaxie hâdisâtını parasempatik aʻsâb-ı nebâtiyenin kâbiliyet-i tenbîhelerinin artmasıyla îzâh etmekdedir. Emrâz-ı Tenâsüliye ve Epidemoloji Hüsameddin Şerif 4 Hayât ve Ölüm Mesʼeleleri , George Bohen, Maʻârif Vekâleti neşriyâtından.