HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 10

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 83 4333 tevkîf etmeğe ve ömrünün mecmûʻ-ı imtidâdı uzatmağa hâkim bir vazʻiyet almışlardır. Milh-i hâmızlarda açık remizle ifâde olunanların diğerlerinden tamâmen ayrı teʼsîrât göster- mesi, bazıları hâmızının diğerleri de esâsının rollerini ibkâ etmelerinden neşʼet eyleme bir keyfiyet bulunması ve mahmûl oldukları elektriğin de muhtelif cinsde olmasının dahli bulunması pek meʼmûl- dür. Açık zincirli kimyâ rumûzuyla ifâde olunan milh-i hâmızların bir kimyâ-yı elektrikî tatbîkiyle muttasıf olmaları muhtemeldir. Binâenaleyh bu kimyâ-yı elektrikî tatbîki zî-hayâtların en esâslı hâs- salarından biri gibi görülür. Albümin moleküllerine gelince; onlar açık ve kapalı zincir silsile ve rumûzlarıyla ifâde edile- bilen birçok teşekküllere girebilirler. Bunların çoğaldıkları yerde moleküllerin faʻâliyetleri tenâkusa uğradığı ihtimâli verilmekdedir. Tedevvürün mütevâliyen ve tedrîcen şiddet kesb etmesi de ihtiyârla- manın esbâbından biri olabilir. Maʻrûf bir kimyâger olanAmepictet, zî-hayâtlar nezdinde ehemmiyeti vâzıhan göstermişdir. Nebâtî faʻâliyetlerin bırakdığı kırlar arasında şibh-i kaleviyât nevʻinden şiddetli zehirler bulunuyor. Nebâtât bu zehirli hâsılâtı tedevvür etdirmek sûretiyle zarar îrâs edemez bir hâle koymakdadır. Amepictet, şöyle tasavvur ediyor: Açık zincir taʻkîb eden kâbil-i inhinâ diziler mecârî-i beyne'l-hücreviye (les meats intermoloculaire) vâsıtasıyla hüceyreden hüceyreye kolayca geçerler. Hâlbuki bu geçidler kesîf ve sert halkalar hâlinde tedevvür etmiş moleküllerin mürûruna mümânaʻat eder. Zehirli mevâd tedevvür etdirilince uzviyetin herhangi bir noktasında tevkîf edilmek sûretiyle zararsız bir hâle ilgâ olunuyor. Maʻamâfîh bu mihânikî îzâh bana evvelce bahseylediğim kimyâ-yı hayâtî nokta-i nazariyeye yürütülen îzâhdan daha zaʻîf görünür. Amepictet'ye göre tedevvür (cyclisation) keyfiyeti zî-hayât albüminleri bî-hayât albüminlere tahvîl etmekdedir ki, bu fikre göre tedevvür ölümün bir vetîresi olması lâzım geliyor. Bu Cenevreli kimyâger: "-Hayât doğrudan doğruya mâddeye izâfe edilemez. Mâddede zî-hayât ve ölmüş moleküller yokdur ve olamaz. Hayât hüceyrelerde olduğu gibi bir uzviyeti îcâb etdirir. Bu sebebden dolayı kim- yâ-yı mahzın (chemie pure) hükmü hâricinde kalır" diye beyânâtda bulunuyor. Amepictet, bu sözle- rinde hayâtiyecilerin (vitaliste) serd etdikleri maʻrûf ve bir burhâna (argument) istinâd ediyor. Evet, hayât hattâ son derece muğlak bir uzviyetin vücûda gelmesini îcâb eder. Maʻamâfîh kim- yevî zerrâta ihtiyâcdan vâreste kalamaz. *** İhtiyârlama hakkında beyân edilen bu nazariyeler fennin en yeni kabûl etdiği nazariyelerdir. İhtiyârlık hayâtın sonbahârıdır. Hiç kimse ihtiyârlamak istemez. Lâkin kahhâr-ı zamân bizim kuvve- timizden her gün biraz daha eksilterek her gün biraz daha belimiz bükülerek hâh nâ-hâh ihtiyârlığa doğru katʻ-ı merâhil etmekdeyiz. Doktor İsmail Kenan