HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 2

Tü rkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 18 627 kında revâ gördüğü mezâlimden hemen hemen her nüshada biraz bahsediyoruz. Bu defa âtîdeki satır- larda kârilerimizin enzâr-ı dikkatine arz edeceğimiz vekâyiʻ-i müessifeyi bize şifâhen nakleylemekle berâber bu bâbda bize ayrıca bir rapor dahi veren zât, muhterem İsviçreli Mühendis Mösyö Oskar Lusiknan'dır. Mûmâileyh, Simav kasabasında mühendis olup iki sene evvel Simav'ın Yunan askeri tarafından işgâlini müteʻâkib Yunanistan'ın Milos adasına nefy edilmiş ve bir ay evvel Fransız İs- tanbul Fevkalâde Mümessilliği'nin teşebbüsü üzerine serbest bırakılarak memleketine gitmek üzere şehrimize gelmişdir. Mösyö Lusiknan, Yunan askerinin Trakya'dan çekilmezden evvel hukûk-ı düvel ve Cenevre Beynelmilel Salîb-i Ahmer Mukâvelenâmesi'ne mugâyir olarak Trakya'nın muhtelif yerlerinden Yu- nanistan'a nefy ü iclâ etdiği müslümân sivil ahâlîden birkaç bin kişiyi Milos'a dahi gönderdiğine ve bu bîçârelerin dûçâr oldukları her nevʻ mezâlime şâhiddir. Mösyö Lusiknan, Hilâl-i Ahmer'e gelerek zîrde münderic Almanca raporunun tercemesinde zikredilen bütün vekâyiʻi kâtib-i umûmî odasında Beynelmilel Salîb-i Ahmer ve Cemʻiyet-i Akvâm Murahhası Mösyö Burnier ve Beynelmilel Salîb-i Ahmer ve Etfâle Muʻâvenet İttihâdı Murahhası Mösyö Guénod, Kâtib-i Umûmî Vekîli Haydar Beyefendi ve Üserâ Şuʻbesi Müdürü Muzaffer Bey ve râkımü'l-hurûf muvâcehesinde nakil ve izâh etmişdir. Mühendis-i mûmâileyhin verdiği raporun tercemesi ber-vech-i zîrdir: "-14 Eylül 1922'den iʻtibâren Milos adasına nakledilmiş olan Türk sivil esîrlerin adedi 3.800 idi. Fî 1 Kânûn-ı Sânî 1923'de bu aded 2.400'e tenezzül etmiş idi. Bu tenezzülün sebebini Milos adasına hîn-i muvâsalatında defʻaten bu esîrlerden takrîben altı yüz bîçârenin denize atılmasında aramalı. Bundan başka 200 bîçâre daha açlıkdan ve dayakdan terk-i hayât etmişlerdir. Yarı ölü bir hâlde bulunan seksen kadar esîr, adanın üserâ garnizonu civârında bulunan kapalı bir mağaraya nakledilerek orada birbiri üzerine konuldukdan sonra mağaranın ağzı örülmüşdür. Takrîben 500 esîr açlıkdan, soğukdan ve sû-i muʻâmeleden vefât etmişdir. Milos'a götürülen üserâdan kısm-ı aʻzamının soyulmuş, aç ve çıplak bir hâlde oldukları şâyân-ı kayıddır. Fî 1 Kânûn-ı Sânî 1923 târîhine kadar bu esîrler, sû-i muʻâmele, yemeksizlik, susuzluk yü- zünden ve bâ-husûs taʻayyüş ve sıhhat vesâitinin fikdânından nâşi tifüs, verem ve bitlerden pek çok zahmet çekmişlerdir. Dersaadet, fî 4 Şubat 1923 İmzâ: İsviçre'de Edelstein Welker'de, Simav'da ve Anadolu'da mühendislik etmiş Oskar Lusiknan" [141] Bu raporun Almanca metni, Beynelmilel Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti ve Cemʻiyet-i Akvâm Murahhası Mösyö Burnier'ye verilmişdir. Mûmâileyh, bu metni temsîl etdiği bu iki cemʻiyete gön- derdi. Raporun Almanca metni, mecmûʻamızın Fransızca kısmında aynen mündericdir. ***