HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 2

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 19 692 Millet Meclisi, bu arzuyu da isʻâf eylediğinden Anadolu'dan müfârakatlar devâm etmişdir. Hükûme- timiz bu hareketiyle alelâde bir müsâʻadekârlıkda bulunduğuna kâniʻ idi. Hâlbuki şimdi bu yüzden hakkında bast-ı şikâyet ediliyor. Bu ne kadar çetîn bir muʻammâdır. Türkiye'nin Rumlarını alıkoymak isteriz, protesto edilir; müfârakatda serbest bırakırız, yine protesto edilir. Acabâ bizden ne isteniyor? Hiç olmazsa bunu bize anlatsınlar. Biz, Lozan Mukâvelesi'nin îcâbâtına tamâmen tevfîk-i hareket etdiğimize kâniʻiz. Yunan Hükû- meti'nin bize 9.500 nefer ve 340 zâbit iʻâde edeceğini haber alarak müsâvî mikdârda Yunan üserâsını İstanbul ve İzmir'de cemʻ etmişdik. Şehrimizdeki Yunan esîrleri İplikhâne Kışlası'nda cemʻ edilmişdir. Kendilerini İzmir'de Salîb-i Ahmer Murahhası Mösyö Guénod ve burada Mösyö Pallis ve Ratto ziyâret eylemişdir. İşte görülüyor ki, bu işde bizim hiçbir kusûr ve taksîrimiz olmamışdır ve tarafeynce imzâlanan mukâvelenâmenin ihlâli mesʼûliyeti bize âid değildir. ( Journal dʼOrient , 4 Mart 1923) *** [183] Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti Hâriciye Vekâleti Dersaadet Murahhası Müder- ris Doktor Adnan Beyefendi 6 Mart'da Fransız, İngiliz, İtalyan fevkalâde komiserlerini ziyâret ede- rek kendilerine üserâ mübâdelesi hakkında Hâriciye Vekâleti'nden gönderilmiş olan âtîdeki takrîr-i şifâhîyi tevdîʻ etmişdir: "-Harb üserâsının iʻâdesi ile meşgûl olmak üzere Atina'da bulunmakda olan Beynelmilel Salîb-i Ahmer Komisyonu'ndan Hilâl-i Ahmer'e vârid olan maʻlûmâta nazaran Yunan Hükûmeti, iʻâde etmek mecbûriyetinde bulunduğu üserânın gemilere irkâbını 28 Şubat târîhinde teʼhîr ve tevkîf etmişdir. Tür- kiye Hükûmeti, üserânın iʻâde edilmemesi hakkında Yunan Hükûmeti tarafından serd edilen esbâba henüz resmen muttaliʻ olmamışdır. Fakat bu esbâb ne olursa olsun, Yunan Hükûmeti'nin bu karârı, Lozan'da Türk murahhaslarıyla Yunan murahhasları arasında akdedilmiş olan mukâvelenâmeye pek sarîh bir tecâvüz teşkîl etdiği gayr-ı kâbil-i inkârdır. Türkiye Hükûmeti bu husûsdaki taʻahhüdâtını tamâmen ve kemâl-i hulûs ile îfâ etmek için her dürlü istihzârâtı icrâ etdiği hâlde Yunan Hükûmeti'nin bu hatt-ı hareketi kendisini mütehayyir etmişdir. Bu sebeble Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, zîrine murahhasları tarafından vazʻ-ı imzâ edilmiş olan beynelmilel bir mukâvelenâmeye kendisini pek merbût addetmek istemeyen Yunan Hükûmeti'nin bu hareketini protesto etmek mecbûriyetinde kaldığını beyân ve bu hatt-ı hareketin mukâvelenâme ahkâmına karşı pek sarîh tecâvüz teşkîl etdiği husûsunda müttefik devletlerin İstanbul'daki fevkalâde komiserlerinin nazar-ı dikkatini celb eder. Hâriciye nâzırı, bu mesʼele hakkında îcâb eden husûsâtın îfâsı zımnında devlet-i metbûʻalarının ha- berdâr edilmemesini fevkalâde komiserlerden ricâ etmekle kesb-i şeref eyler. Ankara, 6 Mart [1]923 Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti Hâriciye Vekîli İsmet" ***