HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 2

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 20 744 Mübâdele ve nakl-i üserâya nezârete meʼmûr Beynelmilel Salîb-i Ahmer murahhasları Mösyö Wegler ile Charles Brander bu esîrler ile birlikde şehrimize muvâsalat ve baʻdehû Yunanistan'a avdet etmişlerdir. İstanbul'a gelen üserâ Trakyalılardan ibâret [219] olup bunların kısm-ı aʻzamı İzmir'in istirdâ- dından sonra Yunanlılar tarafından rehîne sûretiyle Yunanistan'ın Milos adasına nakledilerek orada birçok fenâ muʻâmelelere ve işkencelere maʻrûz bırakılmışlardır. Avdet eden üserâ içinde; Edirne eşrâfından Edirne Belediye Reîsi Şevket ve Cemâʻat-i İslâmiye Reîsi Cevdet Beyler, Edirne Müftî-i sâbıkı Hilmi Efendi, Mehmed Paşazâde İbrahim, Cevdet Paşazâde Haşim ve Akif, Mustafa Paşazâde Fethi, Yakub Efendizâde Derviş, Doktor Ali Şerif, Bakkâlbaşızâde İzzet, Tapu Başkâtibi Ahmed Ve- fik, Doktor Salih, Doktor Fuad, Daʻvâ Vekîli Hilmi Beyler var idi. Gelen üserânın birçokları boyunlarına 'Milos zulmünü unutma!' şiʻârını hâvî birer levha asmak sûretiyle bu adada çekmiş oldukları mezâlimin acı hâtıralarını ifâde ve idâme etmek istemişlerdir 2 . Edirne Belediye Reîs-i sâbıkı ve Trakya Cemʻiyeti Heyʼet-i Merkeziyesi Reîsi Şevket Bey Vakit gazetesi muhâbirine, tevkîfinden bu âna kadar geçen zamân-ı esâreti hakkında şu şâyân-ı dikkat ve mûcib-i ibret maʻlûmâtı iʻtâ eylemişdir. "-Eylül'ün 12'nci gecesi sabâha karşı bir zâbit, sekiz-on nefer jandarma hâneme gelip cebren beni karakola götürdüler. Oradan Emniyet Dâiresi'ne, oradan da kamyonlarla doğruca Kulelibergos'a ve oradan Dedeağaç'a ve Semadirek'e ve Midilli'ye ve Pire'ye ve Girid'in Hanya kasabasına ve oradan tekrâr Pire'ye ve Rufe Karârgâhı'na ve oradan vapur ile Milos'a nakleylediler. Bir hafta Milos adası önünde vapur içinde kaldıkdan sonra Milos'a inerek orada ehibbâdan ve İskeçe eşrâfından Süleyman Bey'in işgâl etdiği bir hânede sekiz gece ve bir gece de yer altı kovuklarında misâfir oldum. Oradan kalkdık. Muhâlefet-i havâ sebebiyle bir geceyi Şire'de vapur içinde geçirdim. - Esâretiniz kaç gün sürdü? - Kulelibergos'da bir, Dedeağaç'da dört, Semadirek'de yüz, Midilli'de beş, Pire'de on iki, Han- ya'da otuz dört, Atina civârındaki Rufe'de on ve Milos'da vapur içinde sekiz ve adada dokuz gün ikâmetle denizde geçirdiğimiz eyyâm dâhil olduğu hâlde cemʻan 193 günden ibâretdir. - Bu müddet zarfında muʻâvenet ve iʻâşede bulundular mı? - Dedeağaç'da iki ve Midilli'de üç gün ekmek verdiler. Hanya'da, Rufe'de, Milos'da ne ekmek ne de yemek vermediler. Biz Edirneliler 23, Kırkkiliseliler iki kadın ve on iki erkek, Babaeskililer biri kadın, kusûru erkek ki cemʻan yetmiş bir kişi idik. Semadirek'de pek elîm felâketlere uğradık. Aç, çıplak kaldık. Eşyâmızı satarak elimize geçen para ile ekmek tedârük etdik. En sonra iʻâne ve karzan para alarak vakit geçirdik. Allah râzı olsun, Midilli ahâlî-i İslâmiyesi on bin drahmi ödünç para vererek ibrâz-ı hamiyet ve diyânet etdiler. Husûsî ikrâzâtda bulundular. Bu on bin drahmiyi umûma taksîm ile defʻ-i ihtiyâc etdik. Hanya müslümân eşrâfının dahi şâyân-ı zikir ve takdîr muʻâvenetine mazhar olduk. Semadirek Kâimmakâmı Koçu ve Jandarma Zâbiti Yani Pandelis tahsîsât iʻtâsı için emir ve nizâm mevcûd ise de kasada para olmadığından hiçbir şey veremeyeceklerini mürâcaʻât-ı vâkıʻaya cevâben bildirmişler ve hattâ ora muʻteberânından bazı zevâta teʼmînât iʻtâsıyla alınan ekmek bedel- lerini de umûm üserânın üzerlerini taharrî ve envâʻ-ı hakârâta dûçâr eyleyerek almışlardır. 2 Mecmûʻamızın 18'inci numaralı nüshasında Milos fecâyiʻi hakkında İsviçreli Mühendis Mösyö Oskar Lusiknan'ın şehâdetine mürâcaʻat.