HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 3

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 31 1242 En ziyâde sevdikleri şey tükürük hokkasının kenârındaki mikrob basilleri, müstaʻmel pan- sumanlar veya muhteviyâtını henüz muhâfaza eden oturakdan kalkarak ekmeğe ve kap kacağa konmak ve sonra daha uzaklara pervâz etmek heves ve arzusuyla reh-güzâr olan kilârda açıkda buldukları şeyleri telvîs etmekdir. Hâlbuki bu haşerâtın öteye beriye bırakdıkları siyâh noktalarda beş gün sonra henüz zî-hayât verem basilleri keşfedildiği bugün ilmen sâbit olmuş hakâyıkdandır. Sineklerin pek büyük birer tehlike menbaʻları olduğunu bilen hastabakıcılar bunlarla mücâ- dele etmek sûretiyle hayât ve sıhhate îfâ edecekleri hizmet mühim olduğu kadar ne kadar şâyân-ı tebcîldir. Fi'-hakîka ilkbahârda itlâf edilen bir sinekle yazın binlerce sineğin menʻ-i zuhûruna hizmet edileceğini herkes takdîr edebilse bu menfûr haşerâtın îrâs edeceği tehlike aʻzamî tenkîs edilmiş olur. Sineklerin imhâsı için yumurtlama mahalli olarak intihâb etdikleri helâ ve gübrelere petrol ve buna mümâsil mevâd kalın tabaka hâlinde dökülüp yavruları teneffüsden menʻ edilerek itlâf edilmelidir. Bir tarafdan sineklerin çoğalmasına mâniʻ olacak tedâbîr ittihâz edilmekle berâber ber-hayât olanların da mümkün olduğu kadar itlâfına saʻy ü himmet etmek her ferde terettüb eden vezâif-i mühimme-i sıhhiyedendir. Bu husûsda istiʻmâl olunan fânûslara (cloche en verre) vazʻ edilecek sa- bunlu veya sirkeli su gibi mâyiʻât derûnuna sükût ederek boğulan sinekler sürʻatle tefessüh ve fenâ koku neşredeceğinden bunların muhteviyâtını her sabâh değişdirmeği unutmamalıdır. Bazen bu fânûslara sinekleri celb edecek şeker ve buna mümâsil mevâdd-ı sekriye de vazʻ edilir. Zamânları müsâʻid olanların veya devre-i nekâhete dâhil olmuş hastaların bu câm fânûsları yavaşça sineklerin müctemiʻ bulundukları yerlerde dolaştırmakla da mühim mikdârda avlanabilir. Her iki günde bir tecdîd edilmek üzere muhtelif nevʻlerde ve ancak kerîhü'l-manzar olma- sından dolayı her yerde istiʻmâl edilemeyen lüzûcetli kâğıdlardan da aʻzamî derecede mahvlarını teʼmîn etmek kâbildir. Bir litre suya 16 gram acı ağaç ile 250 gram şeker şerbeti karıştırarak hâsıl olacak mahlûle sünger kâğıdları gats edilecek olursa sühûletle bir nevʻ sinek kâğıdı iʻmâl edilmiş olur. Bunların da yukarıda zikretdiğimiz sebebden dolayı her gün tecdîdi elzemdir. Sineklerin itlâfında sekiz veya onda biri "formül" olmak üzere su ile formülden mürekkeb bir mahlûl daha tertîb edilmekde ise de bunun mevzûʻ bulunacağı tabakları kedi ve köpekden uzak bulundurmağa bilhâssa dikkat etmelidir. Sineği tesmîm eden diğer terkîbâtda olduğu gibi arsenikli tozların iklîle uzak bir mahalde te- lef olacak sineğin tesâdüf edeceği mevâdd-ı gıdâiye üzerine düşüp kalması nâhoş ve iğrenç olduğu kadar sıhhate de muzırdır. Sinekler tesâdüf etdikleri ecsâm-ı mütefessihe ile hastaların ifrâğâtından toplayabilecekleri mikroblarla bacaklarını "tuvalet" etmeği çok [212] sevdiklerinden meşrûbât ve meʼkûlât içine ka- rışan böylelerin anâsır-ı muzırrayı sükût etdikleri mahalle berâber getireceklerini dâimâ der-hâtır etmek hayât ve sıhhat nâmına pek mühim bir mesʼeledir.