HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 3

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 26 983 ediliyor. Gerçî mevcûd hastahânelerimizin mecmûʻ yatakları bile bunların hepsini almağa gayr-ı kâfi ise de hiç olmazsa hükûmetin âcilen açacağı dolgun yataklı bir verem hastahânesi hem bîçâregânın bir kısmının imdâdına yetişmiş ve hem de menbaʻ-ı intânın tevessüʻ etmemesine gayret etmiş olur. Senelerden beri nüfûs ve neslimizi kemiren verem âfetine karşı maʻatteessüf herkesde tekâmül etmiş bir hiss-i tevekkül husûle gelmişdir. Asr-ı hâzırın bunca terakkiyâtı arasında âdetâ çocuk oyun- cağı hükmüne geçen vebâ, kolera vekâyiʻine karşı hükûmet birçok aʻzâlı mücâdele heyʼetleri teşkîl ve tecrîdhâneler teʼsîs ederken diğer tarafdan da halk ve gazetelerin feryâda başladığını görmekdeyiz. Buna mukâbil her gün yüzlerce musâb ve vefeyât veren vereme karşı gerek halk ve gerekse hükûmet- de en ufak bir hareket görmemek, dolayısıyla müteessir olmamak elde değildir. Verem mücâdelesinde bu husûs için açılan dispanserlerin ehemmiyeti inkâr edilemez. Bu dis- panserlerde veremin derece-i intişârı, hangi sınıf halkda tevessüʻü ve hangi aʻzâda takarrür etdiği ilh. gibi kuyûdât-ı mühimme elde edileceği gibi müdâvât husûsunda da oldukça mühim muʻâvenetde bulunulmalıdır. Fi'l-hakîka bu gibi müessesâtda fakîr olanların ayrılarak hastahâne ve sanatoryumlara iʻzâmı, hafîf hastaların ayak üstünde müdâvâtının tatbîki, bazı mugaddî mevâd ile mühim muʻâlecât ve ceb hokkalarının meccânen iʻtâsı, eşyâlarının tathîri ve hastalığın menʻ-i sirâyeti husûsunda anla- yabilecekleri sûretde taʻlîmin pek çok fâidesi görülmekdedir. İnce hastalık taʻbîrine mâ-sadak olarak veremlilerin nazarları parlak, zekâları fevkalâde, his- siyâtı pek rakîk olur. Verem mikrobu insâna bir de gurûr aşılar. Bu hodbînî veremliye kendi nefʻi olmayan bir husûs uğrunda en küçük bir zahmete bile katlanmamasını mûcib olacağı mülâhazasıyla tedâbîr-i tahaffuziyenin sâdece kendi nefislerine nâfiʻ olacağı telkîn edilmek üzere bu husûsun dis- panserlere tevdîʻi münâsibdir. Mekteblerde çocuklara hıfzıssıhha esâsâtından olmak üzere hiçbir zamân yere tükürmemeği, öksürdükleri zamân ağızlarını el veya mendil ile kapatılmak gibi husûsâtı da taʻlîm etmek, balgam çıkaranların ceblerinde bir hokka taşımalarını ve veremilerde bu husûsun mecbûrî kılınması da lâzı- medendir. Verem mücâdelesinde hıfzıssıhha-i mesâkin de mühim bir rol oynar. Hıfzıssıhhaya mugâyir mesâkinin ıslâh ve taʻdîli sâyesinde vefeyât bu hastalıkda ehemmiyetli derecede tenkîs edilmişdir. Fi'l-hakîka verem mikrobunun vücûd hâricinde mukâvemeti olmaması husûsu daha ziyâde güneşin ziyâ ve harâretine maʻtûfdur. Mikrobun sevdiği muhît [29] gölgeli, rutûbet ve karanlık mahallerdir. Bir veremlinin odasındaki köşe bucaklar, tavan çatlakları, perde katları mikrobun meskeni olup bu- rada uzun müddet yaşayacağından mesâkinin güneşli, havâdâr ve her dürlü kavâʻid-i hıfzıssıhhaya muvâfık olması nazar-ı ehemmiyete alınacak şerâitdendir. İctimâʻî tedâbîrden teehhüle müsâʻade mesʼelesi henüz halledilmemiş ise de zaʻîf, nârîn ve vereme müstaʻid gençlerin teehhülüne mümânaʻat edilmesi zarûrîdir. Teehhülde sıhhat şehâdetnâme- sinin iʻtâsı bilhâssa memleketimiz için pek elzem bir mesʼele hâlindedir. El-yevm teehhül edenlerin çok kere basît bir tabîb muʻâyenesini bile istihfâf etdikleri görülmekle berâber maʻatteessüf bir kısım etıbbânın bu husûsdaki ehemmiyeti ihmâl eder gibi görünmeleri de şâyân-ı zikirdir. Fi'l-hakîka ebe- veynin mürüvvet görmek iştiyâkıyla gelişi güzel yapılan izdivâcların âkıbeti oldukça fecîʻ safahâtı ihtivâ ediyor. Birçok genç kızların daha ilk çocuklarını kucaklarına aldıkları zamân verem döşeğine düşdükleri vekâyiʻ ile müsbetdir. Bu husûsda eskiden beri fen kitâblarında kâʻide hükmüne giren satırlara artık ehemmiyet vermeliyiz. Bir genç kızın vereme istiʻdâdı var ise evlenmeyecekdir. Kazârâ evlenmiş ise hâmil kalmaya- cak, hâmil kalmış ise çocuk vaktinden evvel alınacak, çocuk doğmuş ise süd vermeyecekdir.