HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 4

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 40 1806 kalan havâlî ahâlîsinin dalaklarında bir fark görülememesi dolayısıyla dalak muʻâyenesinden müsbet bir netîce çıkarılamıyor. Diğer cihetden vefeyât istatistikleri de bir fâide teʼmîn edemediğinden âfetin nisbet-i adediye- sini tesbît etmek kâbil olamıyor. Marazla iʻtiyâd peydâ etmiş olan halk Hollanda'da kendiliğinden kinin almakda ve bu sebebden vekâyiʻ-i müzmineye nâdiren tesâdüf edilmekdedir. Binâenaleyh malarya hakkında en sahîh miʻyâr-ı maʻlûmât, muntazam kan muʻâyenesi icrâsı ise de Hollanda'da marazın seyrinde tehlike bulunmama- sı ve kininin ucuzca tedârükü, muʻâyenesini de müstahyel kılmakdadır. Şimâlî Hollanda'da malarya mücâdelesine ancak son senelerde vekâyiʻin tezâyüd etmesi üzeri- ne başlanmışdır. Amsterdam şehri de dâhil olmak üzere bir milyondan fazla nüfûsa mâlik olan ve iki bin kilo metre murabbaʻî arâzîyi ihtivâ eyleyen işbu şimâl eyâleti havâlîsi başdan başa sıtmalıdır. Malarya mücâdelesinde tedâbîr-i mutasavvereye aynı zamânda başlanmadıkça mücâdelede muvaffakiyet teʼmîn edilemeyeceği hakkında erbâb-ı ihtisâsın nokta-i nazarı kabûl edildiği takdîrde denizden sedlerle muhâfaza edilen ve birçok aksâmı dâimâ su altında kalan polderslerde sıtma mücâ- delesinin akabât-ı eşkâle uğrayacağı tabîʻîdir. Şu îzâhâtı verdikden sonra Şimâlî Hollanda'da malarya mücâdele tedâbîrinin nelerden ibâret olduğuna nakl-i kelâm ediyoruz. Malarya mücâdelesine dâir neşredilmiş birçok âsâra tesâdüf edilmekde ise de bunlar memâlik-i hârre ile memâlik-i hârreye mücâvir memleketlerde yapılan tedkîkâta âid olup Emden ve Wilhelms- haven istisnâ edilecek olursa Şimâlî Hollanda arzında bulunan memleketlerde şimdiye kadar malarya mücâdelesine teşebbüs edilmemişdir. Gerek hastalık ve gerek mevlid-i maraz olan anofel hakkında icrâ edilecek tedkîkât-ı ilmiyenin her hâlde tedâbîr-i icrâiye ve ameliyeye tekaddüm etmesi lüzûmuna mebnî Swellengrebel, Schoo, Korteweg gibi meşâhîrin de iştirâk etdiği bir ihtisâs komisyonu teşekkül etmiş ve zevât-ı mûmâiley- himden Schoo tarafından 1902'de kaleme alınmış olan eser henüz kıymet-i ilmiyesinden bir şey gâib etmemişdir. Sûret-i umûmiyede vesâit-i mücâdele olarak kabûl edilen esâsât şunlardır: Evvelen, usûl ve kâʻidesine tevfîkan muntazaman kinin alarak vücûddaki mikrobu itlâf veya [132] gayr-ı muzır bir hâle vazʻ etmek Sâniyen, vücûdu sivrisineğin vahze-i müntinesinden, sokmasından muhâfaza etmek Sâlisen, durgun ve birikinti suların tathîriyle sürfeleri imhâ ve haşerâtın yumurtlama mahalle- rini tahrîb etmek Râbiʻan, tâm haşere hâline gelen sivrisineği itlâf etmek. Şimdi yukarıda geçen bu dört mücâdele vâsıtalarını yegân yegân tedkîk edelim. Evvelâ, Hollanda malaryasının selîm bir mâhiyet (caractère bénin) arz etmesi ve halkın kinin istiʻmâliyle meʼlûf bulunması ve herkesin bu cevher-i müessiri ucuzca tedârük edebilmesi gibi esbâba binâen kinin tedâvîsini bir usûl ve sisteme rabt etmek lüzûmu hissedilmeyerek şimdiki tarz-ı tedâvî kâfi görülmüşdür.