HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 4

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 40 1809 Kan muʻâyenesinin her gün muntazaman icrâsı için merkezler açılır. Hulâsa, marazın tevkîfi için tedâbîr-i mümkine ittihâz kılınır. Hollanda'da sivrisineklerin ahâlî tarafından itlâfı ve bunun bir nizâmnâme-i mahsûs ile taht-ı mecbûriyete alınması husûsâtı şimdilik âtîye terk edilmişdir. Ameliyât-ı tathîriye ve tebhîriyenin kış aylarında üç defa tekrâr edilmesi lüzûmu tecrübeten sâbit olmuşdur. Her taraf iki kere kâmilen tathîr edildikden sonra tebhîrâtın üçüncü defa-i tekerrürün- de sivrisinekden hemen eser görülmemekdedir. Meskenlerle irtibâtı olan ahırlarda kış esnâsında sirâyet-i maraz tehlikesi yokdur. Yaz esnâsında ise mevâşî ahırda bulunmaz ve geceyi merʻâlarda geçirirler. Malaryalı hastaların ikâmet etdiği hânelerde hiç olmazsa yazın tathîrât icrâsı şâyân-ı tavsiye olup olmayacağı keyfiyetine gelince; anofellerin yazın bir yerde durmayarak büyük nisbetde hareket ve tayerân eylemeleri bu husûsdaki mesâʻîyi akîm bırakacağı şübhesizdir. Bir de yazın ile geçen sivrisineklerden hiçbirinin osisti (ocyste) hâmil olduğu görülmemişdir. Hâlbuki sonbahâr, Eylül ve Teşrîn-i Evvel aylarında hareketden sâkıt olarak kış uykusuna hâzır- lanan haşerâtda birçok osistlere tesâdüf edildiğini Swellengrebel beyân etdiğinden ancak bu zamânda sivrisineklerin iğtinâmından mücâdele nâmına istifâde edilmiş olur. Hollanda malaryası biri ilkbahârda, diğeri yaza âid olmak üzere iki hadd-i kusvâ arz eder. Bunlardan birincisi, geçen sonbahârda alınarak kış esnâsında âsârını setr u ihfâ eden bir intân- dan ileri geldiği tedkîkât-ı ilmiye ile anlaşılmışdır. Sıtmasız menâtıkda ilkbahârda görülen bazı malarya vukûʻâtı mahzâ musâb olan kimselerin geçen sonbahârda Şimâlî Hollanda'da mukîm bulunmalarından ileri geldiği tezâhür eylemekde ve kış esnâsında sıtma aʻrâzına tesâdüf edilememekdedir. Kalorifer harâreti teʼsîriyle kışın hayâta avdet [135] eden sivrisineklerin ilkbahârda bir malarya nevbeti ihzâr edebileceğini Koch beyân ve fakat bu gibi vekâyiʻ-i maraziyenin şübhesiz istisnâ teşkîl etdiğini de ilâve eylemekdedir. Hollanda'da şimdiye kadar devâm eden tedkîkât-ı fenniyeye âid tafsîlât bundan ibâret olup yakın zamânda Korteweg tarafından icrâ edilen tecrübelerde kininin gerek vâkî ve gerek marazın tekerrür ü nüksü hâlinde devâî olan kıymeti gâyet nisbî olduğu isbât edilmişdir. Sivrisineğin pek kesîr bulunduğu nüfûsu kesîf ve su ile mestûr sâha-i vesîʻası bulunan memle- ketlerde mücâdele-i imhâiyenin yalnız birisiyle iktifâ edilmesi icrâât ve faʻâliyât nokta-i nazarından haşerâta karşı mücâlelenin müessir olup olmayacağı hakkında bazı mütehassısînin vârid-i hâtırı olan suâle geçen seneki netâyic-i müstahsala ümîd-bahş olmakla berâber şimdiden katʻiyetle bir hüküm iʻtâsı nâ be-mevsim olacağı cevâbı veriliyor. Şunu da ilâveye lüzûm görüyoruz ki, malarya mücâdelesine memleketin tekmîl kuvvetlerinin iştirâk etmesi şart-ı esâsîdir. Avrupa'nın İspanya, İtalya ve Hollanda gibi malaryalı menâtıka mâlik olan memleketleri mücâ- dele tecrübelerini yekdiğerine teblîğ etmeleri lâzımdır. _______________