HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 5

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 44 2051 Bu şirket ile diğer iki kumpanya Toledo'yu dünyânın en mühim maʻmûlât-ı züccâciye merkezi yapmışdır. Sanâyiʻ-i züccâciyede Belçika'yı da der-hâtır etmeği unutmuyoruz. Şişe iʻmâline mahsûs makinelerin îcâdı ve bilâhare tekemmül etmesi bu [299] şuʻbe-i sanâyiʻde pek büyük inkılâb hâsıl etmişdir. Albümde resmi manzûrunuz olacak Maumee Körfezi'ne şimdi maʻden yüklü bir vapur dâhil oldu. Filizzât-ı maʻdeniyenin ihrâcına tahsîs edilen rıhtım kısmına yanaşdı. Bu maʻdeniyâtın bir kıs- mı Toledo fabrikalarında istiʻmâl edilecek ve mütebâkî kısmı Ohio'nun cesîm kâl ocaklarına sevk olunacakdır. Toledo'nun Birmingham ve Ironville nâmıyla şehir hâricinde iki büyük mahallesi vardır. Bun- lardan birincisi çelik iʻmâl edilen aynı isimdeki İngiliz şehrini hâtırlatır. Toledo İnşâât-ı Bahriye Şir- keti cihânın en büyük gemi taʻmîrâtına mahsûs havuzuna mâlikdir. Bu havuz bize Glasgow, Belfast ve Hamburg'u der-hâtır etdirir. Harb-i Umûmî'de istifâde edilen birçok gemiler burada inşâ edilmişdir. Birçok memleketlerin nehirleri, sürʻat katarları seyl suları için mevzûʻ köprüler Toledo'da yapılır. Bu altı yüz kadem tûlündeki şilebler buğday asansörüne ve maʻdeniyâta tahsîs edilen rıhtıma hamûlelerini çıkardıkdan sonra aslâ boş dönmezler. Ohio'nun cenûb maʻdenlerinden gelen lâ-yuʻad vagonlardaki kömürler bu vapurlara boşaltılır. Kömür vagonu epeyce bir irtifâʻa çıkdıkdan sonra kömürü vapurun anbârına döker. Vapurlar tamâmen hamûlelerini aldıkdan sonra nehir tarîkıyla gü- zergâhları üzerinde bulunan ticârethânelere veya fabrikalara bunları çıkarırlar. Toledo dünyânın en iyi kömürüne sâhib büyük limanlarından biridir. Cemâhîr-i Müttefika'nın kömür ve demir istihsâlâtını tedkîkimiz sırasında kömür müstahsili olan merâkiz ile başlıca müstehlik memleketleri de öğrendik. Otomobil ile dolaşmağı bilseniz ne kadar seviyoruz! Otomobil inşââtında dünyâda üçüncülüğü ihrâz ve eden Overland Willys Knight markalı otomobillerin yazın vapurlara tahmîl edildiği görülür. Bu iki firmadan birinin gâyet cesîm arâzî dâhilinde birçok fabrikaları olduğu gibi otomobil tecrübe- lerine mahsûs ayrıca on dokuz millik vâsiʻ bir meydânı vardır. Bu dârüssınâʻada günde bin otomobil yapılır. Makinelerinin iʻmâlinde istiʻmâl edilen mevâdd-ı ibtidâiyeyi anlamak sâikasıyla cihân mübâdele usûlünü de tedkîkden hâlî kalmıyoruz. Belçika'da peder ve vâlideler elbette kahve içerler. Şehrimizin sol sâhilinde Wolson Speech Kumpanyası vardır. Bu firmanın sâhibi mektebimize, her talebeye bir cihân haritası irsâl etdi. Harita üzerinde Wolson Şirketi maʻmûlâtına mahsûs mevâdd-ı ibtidâiyenin mevridleri işâret edilmiş görülür. Toledo en büyük kahve müstahsili bir merkezdir. Bundan biz dünyâda çay ve kahve zerʻiyâtının tarz-ı icrâsını ve Kristof Kolomb'un keşfe gitdiği cezâir-i sagîreyi tedkîke vesîle buluyoruz. Maumee Körfezi'nin cenûbunda Standard Oil müessesât-ı cesîmesi bulunmakdadır. Şehirden bakılınca müessesât-ı mezkûrenin azamet ve ehemmiyeti hakkında bir fikir veren iki yüz kademden fazla bir irtifâʻda 17 baca müşâhede edilir. Müşâhedâtımızdan petrol niçin taharrî ediliyor? Petrole olan bu [300] ihtiyâc nedendir, petrol nerede bulunur? gibi suâller vârid-i hâtırımız oluyor. "Şark'ın Ziyâsı" Standard Oil Şirketi'nin beyne'l-halk zebânzedi olan bir isimdir. Bu petrol şir- ketinin iʻmâl etdiği gaz tenekeleri üzerine Hindistan için bir fil, Tibet için bir maymun ve Asya-yı Suğra için bir deve ilh. gibi gidecekleri memleketlerce mukaddes ve mûnis sayılan hayvânâtın resmi mevzûʻdur. O memleketlerin ahâlî-i asliyesi tenekeleri maʻbedlerinde buhûrdân yerinde istiʻmâl et- dikleri gibi süt tenceresi ve süt kovası ve hattâ kuş kafesi vesâire gibi husûsâtda da kullanırlar.