HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 5

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 46 2172 Malarya insânın kanındaki küreyvât-ı hamrâya yerleşen malarya plazmodilerinden tevellüd et- mekdedir. Bunu, Laveran nâm Fransız âlimi keşfetmişdir. Sivrisineklerin anofel nevʻi malaryalı hasta insânlardan sağ insânları ısırmakla aşılamak için bir vâsıta hizmetini îfâ eder. Malarya, sazlık yerlerin hastalığıdır. Malaryanın zuhûr ve inkişâfına mâniʻ olacak başlıca çârelerden biri müsekkin olarak intihâb etdiğimiz yerlerin ve hattâ evlerimizin yakınındaki bâğçelerin temizliği ve kuruluğudur. Havuzlarda, harklarda, sazlıklarda anofel mutlak bulunuyor, hattâ bâğçelerde ağzı açık bırakıl- mış yağmur suyu küp ve fıçılarında yâhûd kurumamış çirkâbda da bu muzır haşerât hâsıl olur. Bir dişi anofel bir defada 100'den 200'[e] kadar tohum döker ve bir ay sonra kâhil sivrisinekler meydâna gelir. Bir dişi sivrisineğin yazın üç-dört ayı zarfında milyonlarla yavru yetiştirmesi muhtemeldir. Siv- risinekler hayvânâtı da ısırırlar. Günün sıcak sâʻatlerinde evlerde uyuşurlar ve gün batdıkdan sonra faʻâliyete geçerek istirâhat eden ve uyuyan insânları râhatsız ederler. Evlerimizi sivrisineklere karşı müdâfaʻa etmek için yazın pencerelere tel kafes vazʻ etmelidir. Malarya sineği yani anofel insânı ısırdıkdan bir ilâ üç hafta sonra hastalık ilk defa başgösterir. Kısa bir titreme ile gelen müdhiş âteş netîcesinde insân sırsıklam terler içinde kalır. Bu şekilde malar- ya her gün yâhûd gün aşırı ve pek nâdir olarak iki gün ara ile devâm eder. Malarya, insânı son derece zaʻfa düşüren hastalıkdır. Kınakına ağacı kabuklarından iʻmâl edi- len kinin malaryaya karşı en iyi bir devâdır. Kinin, küreyvât-ı hamrâda bulunan malarya plazmodile- rini öldürür. Fakat kinin her hâlde tabîbin tavsiyesiyle istiʻmâl edilmelidir. Malaryaya tutulmadan kinin istiʻmâl edildiği takdîrde hastalıkdan tahaffuz olunabilir. Malarya Sineğiyle Mücâdele Malaryaya tutulan hastaların tedâvîsiyle ve henüz tutulmayanların da kinin istiʻmâl etmesiyle malaryanın önünü almakla berâber bu muzır haşerât ile mücâdele etmek için birçok vâsıtalara mürâ- caʻat edilmelidir: Meskenlerimizin yakınındaki sazlıkları kurutmak, iki haftada bir havuzlara neft dökerek sivrisinek yumurtalarını mahv etmek, sivrisinekler kışı geçirmek için ekseriyâ bodrumlara, ahır ve ev döşemeleri altına gizlendiğinden buralarını kükürtle tütsülemelidir. (1 metre murabbaʻı için 200 gram kükürt) Bundan mâʻadâ pencere ve kapılara haşerâtın girmesine mâniʻ olacak tarzda tel kafes geçirmek ve yataklara cibinlik takmak. Sığır ve beygir gibi en kuvvetli hayvânlar ot yerler. Malarya İctimâʻî Bir Felâketdir. Malaryayı Kökünden Kazıyıp Atmak Usûlleri. Malarya Dispanserleri [381] Malarya gâyet büyük tahrîbât yapan bir ictimâʻî felâketdir. Malaryalı yerlerin ahâlîsi bir tarafdan gitgide eksilmekle berâber büsbütün mahv olmağa mahkûmdur. Malaryaya dûçâr olan ahâlînin tabîʻatıyla faʻâliyeti eksilir, işlerinde bereket olmaz ve bunun netîcesi olarak memleketin istihsâlâtı mutazarrır olur. Meselâ Orta Asya ve Taşkend demiryollarında çalışan amelenin kâffesi malaryaya tutulmalarından bu hatların inşââtı bir müddet tevakkuf etdiği bile vâkiʻ olmuşdur. Rusya'da malaryaya karşı büyük bir mücâdele açılmışdır. Bu mücâdelenin verdiği iyi netîceler daha şimdiden göze çarpmakda ve 1924 senesinde malarya[nın] birçok yerlerde tenâkus etdiği kayde-