HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 5

Türkiye Hılâl-ı Ahmer Mecmû‘ası Sayı 47 2203 çıkan bekârların çok defa bitlenmeleri dolayısıyla bu tufeyli "gurbet kuşu" diye yâd edenler bile mevcûddur. Memleketimizde ve Anadolu'da bu haşereyi tanımayan kalmamışdır. En temiz ve titiz eşhâsa bile bazen müsâferet şeklinde musallat olur ve hemen izʻâcâta başlar. Bitli bir âileyi ziyâret veya gece müsâfereti bitlenmek için yegâne bir tarîkdir. Bu haşerenin alım ve satım mahalli çok defa kubbeli hammâmlarımız ve bitpazarlarıdır. Buralarda etrâfa saçılan tufeylât az çok temâslar ile yeni mîrâsyedilere yapışırlar. Bu tufeylin izdihâma maʻrûz vesâit-i nakli- yede en dikkatli insânlara bile geçdiğini Harb-i Umûmî müşâhedâtı isbât etmişdir. Şarka gidildikçe haşerenin sâha-i intişârı pek ziyâde tevessüʻ eder. Seneler, asırlardan beri temâdî eden bu tufeylin ensâli halka bunun bir hâl-i tabîʻî olduğunu telkîn etmişdir. Bu gibilerine bitsiz insân olduğuna, bitin tehlikeli bir pislik teşkîl etdiğine kanâʻat getirtmek pek müşkildir. Hattâ şarkda "bit yiğitde, pire itde" sözü bir kısım halkda bitlenmenin âdetâ iftihâr edilecek bir hâl olduğunu bile ifhâm edecek kuvvetdedir. Bit, haşerâtın adîmetü'l-cenâh kısmından olup neşv ü nemâları, bilâ-vâsıta erkek [ve] dişileri farklıdır. Tekessürleri beyne'l-halk "sirke" denilen yumurtaları ile vukûʻa gelir. Erkekler 3-3,5 milimetre, dişiler ise biraz daha büyük olurlar. Renkçe de farkları vardır. Erkek- ler esmer sarımtırak, dişiler ise beyâz sincâbtırakdırlar. Erkeğin vücûdunun kısm-ı halfîsi müdevver olup dikkat edilirse uzv-ı zükûr olan kadîb fark edilebilir. Dişinin kısm-ı halfîsi ise müsennen olup koyu renkdeki şerc kabuğu ve aynı renkde ferc dessâ- meleriyle mümeyyizdirler. Erkeğin birinci çift ayağında sâk pek kuvvetli olup başparmak şeklinde bir istitâleye mâlikdir. Pençesi ile bir pens teşkîl eden bu zâideyi erkek cimâʻ esnâsında kullanır. Dişide tabîʻî bu cihâz yok- dur. Yumurta ve sürfelerde cinsiyet tefrîk edilemez. Yavşaklar yumurtadan çıkdıkları zamân, hemen bir milimetre cesâmetinde ve sarımsı renkdedirler. Tenâsül edebilmek için üç istihâle geçirmek ih- tiyâcındadırlar. Bu edvâr, muhîtin derece-i harâretine ve tarz-ı tegaddîye tâbiʻdir. Birinci istihâle bol gıdâ ve 30-35 derece-i harâretde üç gün, ikinci istihâle aynı şerâitde beş ve üçüncü istihâle de 8-9 günde vâkiʻ olur. Şu hâlde sirkeden kâmil bir bit zuhûra gelmek için muvâfık şerâitde 15 gün geçmesi lâzımdır. Şerâit muvâfık ve müsâʻid olmadığı takdîrde bu müddet 25-30 gün ve hattâ bir aydan fazla olduğu da görülmüşdür. Yavşaklar (sürfe), üçüncü istihâleden sonra kâhil bir hâle geçerek münâsebet-i cinsiyede bulu- nurlar. İctimâʻda erkek dişinin altına girerek dişinin karnı ile erkeğin sırtı birbiri üzerine temâs eder. Erkek birinci ayaklarındaki cihâz ile dişinin üçüncü ayaklarını muhkemce yakalar [399] ve her ikisi kısm-ı halfîlerini dik vazʻiyetde yukarı kaldırarak heyecân-ı cinsîlerini tatmîne başlarlar. Uzv-ı zükûr batî delk hareketleriyle ferc dessâmelerine idhâl edilir. Bu tufeylde münâsebet-i cinsiye sık sık vâkiʻ olur. Yetmiş dakîkaya kadar devâm etdiğini müşâ- hede eden müellifler vardır.