HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 5

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 42 1945 Sıtma Birinci Kısım Sıtma Hummâsı ve Sebebi S- Sıtma hummâsı nedir? C-Sıcak ve ratîb ekâlîme mahsûs bir insân hastalığıdır. S-Sıtma hummâsına bazen ne nâm verilir? C-Sıtma, hummâ, safrâlı hummâ ve bataklık hummâsı nâmları verilir. S-Bu hastalık Cemâhîr-i Müttefika'da bulunur mu? C-Connecticut'dan Teksas'a mümted sâhil imtidâdınca, Mississippi mecrâsı etrâfındaki ovalar- da ve Bahr-ı Muhît-i Kebîr imtidâdındaki sâhillerde mevcûddur. S-Sıtma hummâsının esbâbı nedir? C-Hummâya musâb hastanın kanında mevcûd bazı huveynât-ı sagîredir. S-"Uzviyet" kelimesi ne maʻnâ ifâde eder? C-Hayâta mâlik ve kendi nevʻini hâsıl etmek kuvvetini hâiz mâddeye denir. Herhangi bir uzvi- yet ya hayât-ı nebâtîye veya hayât-ı hayvânîye mâlik olur. S-Sıtmanın âmil-i müessiri olan uzviyât hangi cinsdendir? C-Bir hayvân olup kanda bulunduğu için buna hayvânî tufeyl de denilir. S-"Tufeyl" kelimesi ne maʻnâ ifhâm eder? C-Gerek hayvân ve gerekse nebât olsun, diğer bir bünyenin üzerinde yaşayan ecsâma denir. Pire, bit, bağırsak kurdları, bira mayası, çavdar mehmûzu gibi. Sıtma tufeylâtı insânda yaşayan ve sâdece hücerât-ı demeviye ile taʻayyüş eden ecsâmdır. S-Sıtma hummâsına musâb insânlarda bu tufeylâtın mevcûdiyeti nasıl belli olur? C-Sıtmaya mübtelâ eşhâsın kanlarında küreyvât-ı hamrâ hurdebîn ile mütâlaʻa edilirse görülürler. S-Küreyvât-ı hamrâ-yı dem nasıl şeylerdir? C-Kanda cevelân eden pek küçük ecsâm olup kalın kenârlı ve ekseriyâ bisküvi şeklindedirler. Kanın en mühim bir kısmı olduğu gibi kana kırmızı rengi veren de onlardır. Hayât-ı beşer için elzemdir. [219] Sıtma Hummâsı Nasıl Alınır? S-Sıtma tufeylâtı kanın içine nasıl giriyorlar? C-Yalnız bir tarîkle girerler. O da sivrisinek ısırmasıyla olur. Sıtma ne öteberi, pis şeyler yemek- le ne kötü sular içmekle ne de güneş altında yıkanmakla hâsıl olur. Maʻamâfîh evvelce sıtma âmilleri kanlarında mevcûd olan müntin eşhâs herhangi bir sûretle bu gibi işleri yapdığı takdîrde sıtma nevbetine dûçâr olacakları âşikârdır 1 . 1 Muʻallim, talebeye burada İtalya'da intâna dûçâr olup Londra'ya avdetde sıtması meydâna çıkan Doktor Patrick Manson'un hikâyesini anlatacağı gibi Sambon ve Lüvik Austina da bütün yaz yerliler gibi aynı şerâit tahtında yaşa- dıkları hâlde yalnız cibinlik kullandıkları için sıtmaya tutulmadıklarını zikredecekdir.