HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 5

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 42 1946 S-Sivrisineklerin bütün ecnâsı sıtma âmillerini naklediyorlar mı? C-Hayır! Sâdece anofel denilen cinsi ve bunun da bazı nevʻleri naklediyor. S-Anofeller yeni doğduklarında da sıtmayı nakledebilirler mi? C-Hayır! Onlar kanlarında esâsen tufeylât mevcûd olan eşhâsı ısırmak sûretiyle naklederler. İnsândan tufeylâtı alan sivrisinek, onları tekrâr bir insâna iʻâde ederler. Tufeylâtın ibtidâ-yı intişârını bilemiyoruz. S-Sıtma şu hâlde nasıl intişâr ediyor? C-Tamâmen hummâ-yı asfer gibi. Sıtmaya musâb bir şahsı ısıran bir dişi anofel kan ile berâber sînesine tufeylâtı da alır. Bu sivrisinek birkaç gün sonra (bir hafta veya daha ziyâde) diğer sağlam eşhâsı ısırdığı takdîrde vücûdundaki tufeylâtı onlara vererek sıtmaya musâb eder. (Bu hâdise ileride tafsîl edilecekdir.) S-Şu hâlde sıtmanın intişârı için ne gibi şeyler lâzımdır? C-Anofel sivrisinekleri, sıtma tufeylâtı ve sıhhatde insânlar lâzımdır. Tufeylât, gerek müntin eşhâsda ve gerekse müntin anofellerde olsun, anofellerin ısırması sûretiyle geçecekdir. Sıtma Sivrisinekleri Nasıl Şeylerdir? S-Erkek, dişi anofellerin ikisi de ısırır mı? C-Hayır! Dişi ısırır, erkek ısırmaz. S-Bir sivrisineğin başını tavsîf eder misiniz? C-Bütün sivrisinekler başında bir hortumu ve iki tarafında fırça gibi lâmisesi vardır. Bunun vahşîsinde bir çift boynuzları da görülür. Boynuzlar erkekde ehdâblı, dişide ise değildir. S-Cemâhîr-i Müttefika'da bulunup da malaryayı nakletmeyen culex vesâir nevʻ sivrisinekler- den anofeli nasıl tefrîk edersiniz? [220] C-Sâdece yaşlarıyla tefrîk olunurlar. Anofellerin hortumu müstakîm olduğu gibi yanın- daki lâmiseleri de hemen hortum tûlündedir. Sâir nevʻlerin dişileri kısa lâmiselidirler. Bir nevʻinin hortumu da müstesnâ olarak münhattîdir. Gerek culex ve gerekse anofelin erkekleri uzun lâmiseye mâlikdirler ve bittabʻ erkeklerin envâʻı bu tarz ile tefrîk olunamazlar. S-Diğer bazı farkları da mevcûd mudur? C-Sıtma sivrisinekleri daha nâzik ve sessizdirler. Kanadları benekli ve koyucadır. S-Şâyân-ı kayıd daha başka farklar da var mıdır? C-Evet! Duvara konmak tarzları da başkadır. Anofeller duvara hemen amûdî vazʻiyetde ve başı eğri konarlar. Diğer nevʻler duvar sathına müvâzî olarak konarlar. Bu husûs pratikde yegâne tatbîk edilen bir tarzdır. S-Anofellerin insânı sokmak ve ısırmak husûsundaki iʻtiyâdâtından bir parça bahseder misiniz? C-Cemâhîr-i Müttefika'da anofel nâdiren gündüzleyin sokar. Gündüzleyin sokan yalnız cenûb kısmında sarı hummânın nâkili olan sivrisineklerdir. Anofeller ürkek olup çabucak uçarlar. Hareketde olan eşhâsı pek nâdir ısırırlar. Uyumayan eşhâsı sokduğu da nadirdir. Isırdığında diğer sivrisineklere