HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 5

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 42 1952 S-Kanda tufeylât sâdece sıtma nevbeti esnâsında mı bulunur? C-Hayır! Hiçbir hastalık aʻrâzı göstermediği hâlde kanında tufeylât mevcûd olan ve ısıran ano- felleri müntin yapan insânlar vardır. Bu gibiler bir nevbet-i sıtma geçirdikden sonra haftalar, aylarca kanlarında tufeylât mevcûd olanlardır. S-Bunu nasıl îzâh edersiniz? C-1) Hummâ hâsıl olmak için mikdâr-ı kâfi zehir lâzımdır. Bu zehir mühim mikdârda tufeylât- dan hâsıl olur. Bu mikdâr muhtelif eşhâs için tehâlüf etdiği gibi kanında oldukça mikdâr-ı tufeylâta mâlik olduğu hâlde sıtma nevbeti hâsıl olmadığı da vâkiʻdir. 2) Hummâyı husûle getiren cinssiz tufeylâtın bir kısmı günün birinde kanda cinsli eşkâle yani erkek ve dişi gametlere tahavvül eder. İşte anofelleri müntin kılan sâdece bu sonraki şekillerdir. S-Sıhhatde gibi gözüken fakat anofelleri müntin kılan eşhâsa ne tesmiye olunur? C-Bunlara portör (hammâl) derler ve sıtmanın intişârında hastalar kadar âmil olurlar. Dördüncü Usûl: Eşhâs[ı] Sıtmaya Karşı Muʻâf Kılmak S-Müntin anofeller tarafından ısırılan kimselerde sıtma nevbeti husûle gelmemesi için ne gibi tedâbîr yapmalıdır? C-Kinin kullanmalıyız. S-Bu nasıl yapılır? C-Eğer sıtma mevsiminde küçük mikdârda kinin kullanılırsa ekseriyâ sıtma nevbeti husûle ge- lemez. S-He mikdâr alınmalıdır? C-Cemâhîr-i Müttefika'da umûmiyetle yevmiye 4-6 gren kinin almak kifâyet ediyor. (Bir gren 0,065 gramdır.) Hummânın habîs olduğu yerlerde 7,5 gren lâzımdır. Maʻamâfîh yevmiye 3 gren alındığında da birçok hummâların önü alındığı görülmüşdür. Yevmî mikdârı, yemekden sonra bir defada almak muvâfıkdır. S-Kinin her gün alınmalı mıdır? C-Hayır! Müteʻâkib günlerde yevmî 8 gren olmak üzere haftada iki defada dahi alınabilir. Maʻamâfîh birinci tarzın daha muvâfık olduğunu zannediyoruz. [227] S-Bu tarzda kinin alanlardan müteessir olanlar var mıdır? C-Hayır! Bu tarzda senelerce kinin alan eşhâsın mazarrat gördüğü bilinemiyor. S-Bu sûretle kinin alanlar fenâlık hissederler mi? C-Bazı eşhâs küçük mikdâr kinin aldıkları hâlde bile fenâlık hissederlerse de bu hâl umûmî değildir. Pek az eşhâs kâfi kinin aldıkları hâlde sıtma nevbetinden tahaffuz edememişlerdir. Bazı defa kinin ibtidâen adem-i tahammül hâli yapdığı hâlde bilâhare iʻtiyâd ile bu avârızın gâib olduğu görülmekdedir. S-Çocuklar ne mikdâr olmalıdır? C-Büyüklerin aldığı mikdârın yarısını almalıdır. Pek küçük çocuklara da verilmemelidir. S-Çocuklar için en iyi müstahzar nedir? C-Diğer müstahzarâta nisbetle "tanit kinin" daha az acıdır. Eğer bu milh, çukulata hâline konur- sa alınması daha dolay olur. Hattâ diğer müstahzarâta nazaran bu şekil büyükler için de muvâfıkdır. S-Tanit kinin ne mikdâr verilir?