HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 6

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 55 2668 TRAHOM Beyne'l-halk "drahom" diye yâd edilen trahomanın göz hastalıkları arasında müzmin ve müzʻic olduğu kadar eskidikçe tedâvîsi müşkilleşen bir maraz olduğunu ve illetin Anadolu'nun şehir, kasaba ve en ücrâ köylerine kadar yayıldığını ve Adana'da hastalık mikdârının yüzde kırkı bulduğunu "İc- timâʻî Hıfzıssıhha" unvân-ı umûmîsi altında neşretmekde olduğumuz silsile-i makâlâtın birinde ge- çen sene îzâh etmiş ve bu ictimâʻî âfet karşısında ne derece emîn ve müsbet çalışmak lâzım geldiğini o makâleye ilâve etmiş idik. Millî Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleri tarafından neşir ve taʻmîm edilmek üzere Salîb-i Ahmer Heyʼet-i İttihâdiyesi'nin trahomaya dâir irsâl etdiği makâlenin aksâm-ı mühimmesini iktibâs ederek bu nüshamızda aynı mevzûʻa tekrâr avdet ediyoruz: Emrâz-ı ayniyede tedkîkât ve tetebbuʻâtda bulunmuş mütehassıs etıbbâ hâricinde trahomun mevcûdiyetini bile bilmeyen veya maraz-ı mezkûrun mâhiyet ve vehâmeti hakkında en hatâkâr efkâ- ra mâlik bulunan birçok kimselere tesâdüf edilmekdedir. Memâlik-i ecnebiyeye âid seyâhatnâmeler nazar-ı mütâlaʻadan geçirildiği zamân halk arasında nûr-ı basardan mahrûm olmuş aʻmâlarla göz hastalıklarından muztarib bulunanların nisbet-i azîme- sinden işbu râviyân-ı ahbâr ve nâkilân-ı âsârın bazen mebhûs kaldıklarını ve fakat mesʼeleyi aslâ taʻmîk etmedikleri ve hattâ bu göz hastalıklarının sârî, taʻbîr-i diğerle kâbil-i ictinâb olup olmadığı hakkında kendi kendilerine olsun bir suâl îrâdına bile lüzûm görmedikleri anlaşılmakdadır. Trahom (trachome) kürre-i arz üzerinde en ziyâde intişâr etmiş ve avâkıb-ı ictimâʻiyesi, müd- det-i devâm ve tedâvîsi ve niʻmet-i basardan kısmen veya tamâmen mahrûmiyete sebeb olması iʻtibâ- rıyla göz hastalıklarının en tehlikeli ve en vahîmi bir âfetdir. Kürre-i arzın her tarafına yayılmış olan illet, bazı memleketlerde az musâb verdiği hâlde diğer bazı memâlikde ahâlînin büyük bir kısmında hükmünü şiddetle icrâ eder. Trahom mihrâkları ahâlînin fakîr sınıflarında vardır. Mekteb gibi ber-hayât müşterek yaşanan mahallerde zuhûr ederek izdihâm, pislik ve murdârlık marazın sirâyetini teshîl eder. Tohum-ı maraz ifrâzât-ı ayniye ve enfiyeye karışır. Buna binâen illet bu ifrâzât veya mülevves eller vâsıtasıyla bir insândan diğerine doğrudan doğruya intikâl eder. Sinekler, gözden göze kondukları zamân ayak ve hortumlarıyla tohum-ı marazı da nakletmiş olacaklarından trahomun başlıca vâsıta-i sirâyeti addolunurlar. Menâtık-ı hârre ve râtıbenin trahoma daha müsâʻade bir zemîn teşkîl etmesinde bu haşerâtın hisse-i iştirâki vardır. [353] Bahr-ı Sefid havzasıyla Merkezî Asya, Hind-i Çinî, Çin, Cenûbî Amerika en mühim trahom mihrâklarıdır. Rusya, Sırbistan, Romanya, Yunan ilh. gibi memleketlerde trahomun tevessüʻ ve kesb-i şiddet etmesine Harb-i Umûmî'deki hareket, muhâceret ve bunu taʻkîb eden sefâlet sebeb olmuşdur. Hattâ harbin bırakdığı boşlukları doldurmak üzere Fransa'da tavattun eden ecnebî işçiler yüzün- den bazı Fransız limanlarıyla merâkiz-i sınâʻiyesinde trahoma mihrâkları teşekkül etmesi gibi tehlike baş göstermişdir. Gitdikçe tevessüʻ eden ve bir belâ-yı ictimâʻî hâlini alan trahomun vesâit-i ictimâʻiye ile önüne geçilmesi lâzımdır.