HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 6

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 56 2710 Seretâna karşı meydâna konulan ve tamâmen şarlatanlıkdan ibâret olan eczâ ve devâlara hiçbir sûretle ehemmiyet vermeyip mümkün mertebe sürʻatle mütehassıs etıbbâ ve müessesâta mürâcaʻat etmek zarûrîdir. Vücûdunda herhangi meşkûk nedbe ve manzarada ur zuhûra gelen şahıs fırsat gâib etmeden behemehâl bu gibi müessesâta ve etıbbâya koşmalıdır ve bu gibilere vaktinde yapılacak müdâhale ve tedâvî ile hayâtlarının senelerce uzayacağı anlatılmalıdır. Memleketimizde maʻatteessüf şimdiye kadar kanserin intişâr ve fecâyiʻi hakkında henüz müsbet bir istatistik intişâr etmemişdir. Maʻamâfîh bu âfetin bizde Avrupa [ve] Amerika kadar fecâyiʻ yapmadığı zannolunmakdadır. Bu ci- hetle kanseri medeniyetin hayât-ı ictimâʻiyede îcâb etdirdiği ifrâtât ve alkol gibi bazı sümûmun taht-ı teʼsîrinde uyanan bir âfet olduğunu söyleyen ve iddiʻâ eden müellifler hak kazanmış olabilirler. Bizde hiç olmazsa ibtidâî bazı tedkîkât ve mütâlaʻât yapılmak üzere şimdiden münâsib mahal- lerde "Kansere Karşı Mücâdele Merkezleri" teʼsîsi ve halkı bu müessesâta mürâcaʻata teşvîk etmek fâideden hâlî değildir. Buralarda kanserin halk arasında tevessüʻ ve intişârı hakkında ihsâî maʻlûmât alınmakla berâber âfet-i habîsenin ne gibi merâkiz ve aʻzâda takarrür etdiğine âid hakîkate oldukça karîb mütâlaʻât da taʻkîb edilebilir. El-hâsıl asr-ı hâzırda hemen bütün medenî memleketlerde ictimâʻî bir âfet addolunan kansere karşı mücâdele etmek zamânı hulûl etdiği gibi bütün müessesât-ı fenniye ve fen adamlarımızın hareket ve faʻâliyet devresi de tulûʻ etmişdir, diyebiliriz. HAZIM MESʼELESİ Muharriri: Doktor Ali Paşa (Geçen nüshadan mâbaʻd ve hitâm) Alâim-i Kimyeviye Gışâ-i muhâtî-i miʻdenin aded-i müteʻaddidesi hazm-ı miʻdevîye muktezî iki mahsûl-i mühim ifrâz ederler ki, bunlar da pepsin ile hâmız-ı klormâʼdır. Bu iki mâdde muhât-ı miʻdevî ile mahlûtan usâre-i miʻdevîyi teşkîl ederler. Pepsin beyâzca bir toz hâlinde kâbil-i istihsâl bir muhammir olup mevâdd-ı zülâliyeyi, azotî ve kâbil-i temessül bir mâddeye yani peptona tahvîl eder ki, bu tahavvül ancak hâmız-ı klormâʼ temâsında kâbil olur. Hazmın nihâyetinde et ve lifîn hemen mâyiʻ bir acîne tahavvül eder. Gençlerin miʻdesi pressure yalab? denilen diğer bir muhammiri daha muhtevîdir ki, bu sütün kazeinini tahassür etdirir ve bu hâssadan peynir iʻmâlinde istifâ olunur. Hazm-ı Miʻâî Miʻdede keymus hâline giren mevâdd-ı gıdâiye dessâm-ı bevvâbînin gevşemesiyle miʻâ-i isnâ aşere [389] intikâl eder. Mevâdd-ı taʻâmiyenin ince bağırsakdaki devri emʻânın elyâf-ı tûlâniye ve müstaʻrazasının harekât-ı mütenâvibesiyle tahassul eden bir hareket-i dûdiye sâyesindedir. Her ne va- kit takallusât-ı miʻâye muhteviyâtını isnâ aşerden emʻâ-i galîzaya sevke başlarsa ona da harekât-ı isti- dâriye derler. Alâim-i mihanikiye-i miʻâye bunlardan ibâret olup alâim-i kimyeviye de işte bu emʻâ-i rakîka mecrâsında vukûʻ bulur ve bu da cihâz-ı hazmîye müteʻallik gudedin ifrâz etdiği ve miʻâ-i isnâ aşere dökdükleri usârât ile ikmâl edilir. Mevâdd-ı gıdâiye, emʻâya dâhil olunca aynı zamânda usâre-i miʻâiye usâre-i pankreasiye ve safrânın teʼsîrâtına maʻrûz kalır ve mâdde-i keymusiye miʻâ-i isnâ aşere dâhil olur olmaz bir fiʻl-i münʻakis-i asabî teʼsîriyle ifrâzât artmağa başlar.