HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 6

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 56 2713 1900 senesinden beri vukûʻ bulan harekât-ı arziyenin îrâs etdiği zararların mikdâr-ı vasatî-i senevîsi 500 milyon dolara ve nüfûs zâyiʻâtı 300.000 câna mâl olmuşdur. Bu erkâma tayfunların, feyezânların, tûfân-ı bahrîlerin ve 23 sene zarfında 46 indifâʻât-ı bürkâ- niyenin verdiği hasârâtın ilâvesi unutulmamalıdır. Büyük zelzeleler hemen umûmiyet üzere altı ayda bir defa, Mart ve Eylül aylarında yani iʻti- dâl-i rebîʻî ve harîfî de vukûʻ bulduğu tahmîn ediliyor. Bu felâketlerin coğrafî taksîm ve tevzîʻinde on bir hareket-i arzdan altısı Amerika arâzîsine, ikisi İtalya'ya, üçü Japonya'ya isâbet etmekdedir. 1923 Asya ve Hindistan zelzelelerine dâir maʻlûmâta destres olunamadığından onları buraya kaydetmiyoruz. Yanardağların emniyet süpabı vazîfesini gördükleri hakkında ileriye sürülen nazariye yanlışdır. Bunun için 1868 Hawai adaları zelzelâtını ve Tokyo, Messina, Cartago ve Guatemala şehirlerinin bir veya birkaç yanardağın kurb u civârında bulunduklarını zikredebiliriz. Hâlbuki Honolulu ve Lu- cy-Angel'i? hiçbir hareket-i arz henüz tahrîb etmemişdir. Maʻamâfîh Bahr-ı Muhit'in herhangi bir şehri her zamân bir musîbete nâmzeddir. Zelzeleden mütevellid yangınların vehâmeti en ziyâde nüfûsu kesîf olan beldelerde kesb-i ehemmiyet eder. 1886 senesinde Charleston'da vukûʻ bulan hareket-i arza müşâbih tezelzülâtın hattâ New York'da bile tekerrür etmesi ihtimâli mevcûddur. Yangınların Cemâhîr-i Müttefika'da îrâs etdiği hasârâta dâir bir fikir verebilmek için bazı erkâm zikredebiliriz: 1835'den 1914 senesine kadar Cemâhîr-i Müttefika'da büyük âfet hâlini almış ve her biri 10 ilâ 350 milyon dolar hasarı mûcib olmuş on bir harîk-ı hâil zuhûr etmişdir. 1850 senesinden beri her biri 1 ilâ 10 milyon zararı müeddî olan ve ehemmiyeti evvelkilerden dûn kalan 136 yangın ayrıca kaydedilmişdir. Japon zelzelesinde çıkan yangınların tahrîbât-ı yekûnu, Cemâhîr-i Müttefika yangınlarının yirmi sene [392] zarfında îkâʻ etdiği zararlara muʻâdildir. Yangınlara karşı sigortanın şekl-i aslı ve ibtidâîsi felâketzedelere muʻâvenet etmek üzere sermâye cemʻinden ibâret olan Salîb-i Ahmerlerin yapdığı muʻâvenet tarzıdır. Bu sûretle yalnız bir kısım halkın akdetdikleri sigorta mukâvelenâmele- ri menâfiʻinin umûma şâmil bulunması ve sekene-i memleket bundan müstefîd olması dolayısıyla zamânımızda umûmî ve mecbûrî sigorta usûlünün kabûlüne bir temâyül görülmekdedir. 1835 senesinde New York'da zuhûr etmiş olan büyük yangına mümâsil felâketler mesʼelenin bir sistem dâhilinde tedkîk ve taʻmîkiyle bir merkezî komisyon teşkîli hususlarında mühim bir âmil olmuşlardır. Bu merkezî komisyon şehirlerin tehlike menâtıkını gösterir haritaların neşrine ve teftîş usûlünü îzâha ve ihtimâlât cedvellerinin tanzîmine ve nizâmât-ı resmiye ısdârına ve tecrübe laboratuvarları teʼsîsine delâlet ve tavassut etmişdir. İktisâdî ve mâlî nokta-i nazardan yanardağı ve zelzele tehlikelerinin yangın muhâtarasından hiçbir farkı yokdur. Binâenaleyh harîk tehlikeleri için tatbîk edilen anâsır-ı tasnîfin kâffesi zelzele, indifâʻât-ı bürkâniye, tûfân-ı bahrî, feyezân, kasırga, kaht ilh. gibi âfât ve mesâibe de mâ bihi't-tatbîk olabilir. Ancak harekât-ı arziyeye dâir yapılan taharriyât ve tedkîkât-ı fenniye mesʼelesinin şekl-i mâlî ve ticârîsine temâs edemez.