HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 6

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 57 2751 O zamânın en büyük meziyeti, vücûdun gürbüz, akıllı olması idi. Oyunlar, yarışlar, güreşler, cirîd atmalar hep bunların eseridir. Hıristiyanlık eski medeniyeti yıkarken yeni ve daha iyi esâsât kuracağına terbiye-i rûhiyeye hasr-ı dikkat etmiş idi. Tasavvuf tarî- katı ve felsefesi bedene eziyet ve cefâ vermek, rûhu takdîs etmek ve ona tapmağı âmirdi. Bu kavâʻidi papaslar dînî mevʻizeleriyle ahâlîye telkîn ediyorlardı. Artık yavaş yavaş terbiye-i bedeniye unutuldu. Onun yerine bâtıl, efsânevî, rûhî terbiye kâim oldu. Vücûdlar lâye, tâkatsiz, kudretsiz bir hâle geldi. Pislik ve temizlenmemek o vakit en büyük me- ziyet addediliyordu. İnsânlar levs içerisinde kaldılar. İşte bu târîh, hıfzıssıhhanın târîh-i felâketidir! Levs, gerek ictimâʻî ve gerek husûsî hayâtda bir tabîʻat-ı sâniye hükmüne girdi. Kurûn-ı vüstâ- da beşeriyet büyük epidemiler karşısında kaldı. Zavallı müdâfaʻasız beşer bu epidemilere karşı âciz ve silâhsız bir mevkiʻde idi. 14-15'inci asırda tayfun gibi vebâ beşeri kavurdu, yakdı, yıkdı. 1347 ve 1357 senelerindeki vebâ salgını beşeriyetden milyonlarca insânı, diyâr-ı ademe götürdü. 1580 târîhinde vebâ tekrâr gö- ründü. İlk zamânları bütün hâdisât-ı maraziye hâdisât-ı cevviye ve yıldızlar, kehkeşânlarla îzâh edi- liyordu. Bu ikinci vebâ salgınında âlimler vebânın esbâbını adem-i tahârete atfetdiler. Fi'l-vâkiʻ bu târîhlerde Avrupa şehirleri cidden pek mülevves bir hâlde idiler. Pisliğin vebâ husûle getirmesi halk üzerinde müdhiş bir korku uyandırdı. O târîhden iʻtibâren temizlik, hıfzıssıhha kavâʻidi teşekkül et- meğe başladı. Frengi ve belsoğukluğu nesli imhâ eden nüfûsu yavaş bitirdikleri için hiç de nazar-ı dikkati celb etmediler. 1851 târîhinden iʻtibâren muhtelif hıfzıssıhha tedâbîri düşünmek için muhtelif kongreler inʻikâd etdi. Maʻatteessüf emrâz-ı zühreviyeye karşı asırlardan beri beşer lâkayddır. Çünkü tahrîbâtı gizli gizlidir, sinsidir. Bir nesli harâb etdiği hâlde kimse farkında değildir. Vebâ, kolera salgınları ânî hücûmlarda da bulundukları için bütün âlem-i fen [420] bunlara hücûma savaşdı. 1863'de Avrupa'da müdhiş bir vebâ salgını olmuşdu. Bunun üzerine İstanbul'da 1866 târîhinde bir konferans inʻikâd etdi. Bazı mukarrerât ittihâz edildi. Karantinalar, lâzaretler, pratika mesâili görüşüldü, konuşuldu ve bazı mühimmukarrerât ittihâz edildi. 1873 senelerinde vukûʻa gelen bir salgın üzerine 1873'[de] Viyana'da bir kongre inʻikâd etdi. 1874 târîhinde bazı mukarrerât ittihâz edildi. Washington'da 1880 senesinde hummâ-yı asfer üzerine sârî emrâzdan muhâfaza çârelerini düşünmek ve tatbîk etmek için de 1875'de sıhhî bir kongre inʻikâd etdi. Yavaş yavaş tecrîd vâsıtaları, vikâye çâreleri tekâmül etmeğe başladı. Bunların tekâmülâtı iyi ve cidden mühim netîceler verdi. Bu fâideli teşebbüsler sâyesinde beşeriyet çok mühim uzviyetler kazandı. Bu târîhlerde dâhi Pasteur meydâna çıkdı. Mikrob ilmini teʼsîs etdi. Tahaffuz çârelerini anlatdı. Yavaş yavaş cehlin karanlıkları içerilerinde boğulan tabâbet ilmi, müsbet bir kuvvetle çalışmağa başladı. 1881 târîhinde kolera basili keşfolundu ve bu ilmî cereyânları müteʻâ- kib muhtelif kongreler inʻikâd etdi. 1892'de Venedik'de, 1893'[de] Dresden'de, 1894'[de] Paris'de, son senelerde de Türkiye, Bulgaristan, Avusturya ve Macaristan murahhaslarının iştirâkiyle Berlin'de, 1917 senesinde Varşova'da, 1922 senesinde Paris'de!... Ve hâl-i hâzırda Cemʻiyet-i Akvâm'ın sıhhi- ye komisyonu beşerin emrâzdan muhâfazası için muhtelif milletlerin Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleriyle müştereken çalışmakdadır. Son senelerde emrâz-ı zühreviyenin intişârı dolayısıyla bu hastalıklara karşı da şiddetli bir mücâdele başlamışdır. Hattâ son zamânlarda bundan sekiz-dokuz ay evvel Pa- ris'de sırf kadınların iştirâk etdiği bir kongre inʻikâd etmişdir. Bu kongrede emrâz-ı zühreviyeye karşı yapılması lâzım gelen tedâbîr açık olarak mütâlaʻa edilmişdir. Bizde emrâz-ı sâriye ve zühreviye mücâdele teşkîlâtı Tanzîmât-ı Hayriye'den sonra başlamışdır. İstanbul'da frengi mücâdelesinde mebdeʼ-i târîh 1290 senesindedir. Mücâdele bundan sonra resmiyet