HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 6

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 58 2830 c) İsmail Besim Paşa'nın raporundaki Hilâfet Komitesi'nin taleb etdiğini söylediği metin ile makbûzun Hilâfet Komitesi'ne iʻtâsı. Heyʼet-i idârenin istinâd etdiği raporda istîzâhı lâzım gelen mesâilin tedkîkine ve cevâblarının tesbîtine devâm edilmekle berâber mesʼelenin halli İşte bu üç mesʼele üzerinde karâr verdik. [487] Tedkîk edilen vesâike nazaran hâsıl olan fikir böyle bir hulâsadır. Bunu muvazzahan arz edeyim, efendim! Hilâl-i Ahmer'e tevdîʻ edilmek üze- re Hind Hilâfet Komitesi'nin Hindistan'da topladığı paralardan bir kısmını Çotani nâmında bir zât zimmetine geçirmişdir. Kendisinden taleb edildiği zamân parayı verememiş, buhrân-ı iktisâdîsi var- mış. Yalnız birçok kereste ve fabrikayı 1.600.000 Hind rupyesi mukâbilinde borcuna mahsûben Hind Hilâfet Komitesi'ne devretmiş". Mükerrem Bey (Isparta): "-Borcuna mukâbil mi?" Refik Bey (Merkez-i Umûmî'den): "-Evet! Hind Hilâfet Komitesi ile bittabʻ para Hilâl-i Ah- mer'in olduğu için arada muhâbere cereyân etmiş, heyʼet-i idâreye gitdiği zamân elinde mevcûd olan malzemeyi 1.600.000 rupye eder kıymetinde bulmamış. Hind Hilâfet Komitesi Çotani'ye 1.600.000 rupye mikdârında malzeme aldığına dâir bir sened verdiğini iddiʻâ ederek bu malzemeyi devretmek için de bizden 1.600.000 rupye aldığımızı mübeyyin bir makbûz istemiş, uzun müddet iki merkez-i umûmî ile oraya giden heyʼet arasında muhâbere cereyân ediyor. Verelim mi vermeyelim mi? di- yorlar. Bi'n-netîce orada emvâl bizim heyʼetimize devredilmemiş olmakla berâber müştereken tas- fiyesine başlanmış. Hulâsaten arz ediyorum. Pek uzundur. Daʻvâ vekîllerine mürâcaʻat, İngilizlere tevdîʻiyle tasfiyesi vesâire gibi şeyler de var. Tasfiye edilmiş ve fakat aynı zamânda da malzeme devredilmiş olduğu için bunun hüsn-i hâlde muhâfazası her hâlde bizim paramızla 5.000 liraya karîb bir masrafı intâc ediyor. Tabîʻî heyʼetin masrafı da dâhil. Sanılan malzeme emvâlin hâsıl etdiği yeni yekûn hakkında. Biz o netîceye vâsıl olduk ki, sonuna kadar heyʼeti orada bırakacak olursak sanıla- cak emvâlden hâsıl olacak para belki heyʼetin tekrâr memleketimize avdeti için yol masrafına kâfi gelmeyecekdir. Bu nokta-i nazardan biz heyʼeti lağv etdik. Bi'n-netîce şu karâra göre Hind Hilâfet Komitesi'ne bu makbûzu verelim, zararın neresinden dönersek kârdır, dedik. Çünkü esâsen elimize geçmemiş olan malzemeyi tamâmen istirdâd edeceğiz diye senelerce uğraşmak mecbûriyetinde ka- lacağız. Hind Hilâfet Komitesi bunu alın, satın, netîce-i bâliğasını bize verin karârına vâsıl olduk. Merkez-i umûmîye arz etdik. Merkez-i umûmî bu karârımızı tasvîb etdi. Hâlen heyʼet celb edilmişdir. Tevfik Bey'e avdet emri verilmişdir. Hind Hilâfet Komitesi'ne yazılmışdır. Makbûzumuzu vereceğiz. Yalnız heyʼet-i celîlenizin bilmesi lâzımdır ki, 1.600.000 rupyelik makbûz verdiğimiz zamân mukâbi- li Hilâl-i Ahmer kasasına girmemişdir. Yalnız bunu bilmek lâzımdır. Yalnız elimize ne geçmiş ve ne geçmemiş, muvâzenede kaydı vardır. Tedkîk heyʼeti de mevzûʻ-ı bahis etmişdir. Bankalardaki hesâb henüz bankalardan alınmadığı için yekûnuna vâsıl olunamamışdır. Yalnız merkez-i umûmîye şimdiye kadar gelen paranın yekûnu 12.367 İngiliz lirasıdır. Şimdiye kadar toplanan iʻâneden 102.000 rupye gelmişdir. Mukâbili 70.050 lira Hind Hilâfet Komitesi'nden ale'l-hesâb gelen 55.500 rupye ki 37.749 lira, kereste satışından 42.462 rupye gelmişdir. Mukâbili 28.897 liradır. Hepsi bundan ibâretdir. Yani iʻânât, ale'l-hesâb gelen, kereste satışından, bir de merkez-i umûmîye gelen irsâlât. Kânûn-ı Evvel nihâyetine kadar da gönderdiğimiz heyʼetin masârıfı [488] 41.965 lira 85 kuruşdur. Binâenaleyh bu zararı idâmeye imkân göremedik ve Hilâfet Komitesi'ne bu mesʼeleyi devrederek gönderecekleri parayı almakla iktifâya karâr verdik. Şimdi makbûz mesʼelesi kalıyor. Bizden evvel kendileriyle münâsebâta girişilmişdir. Malze- me üzerine kısmen kendileriyle berâber çalışmışız. O nokta-i nazardan makbûzu da göndereceğiz. Heyʼet-i celîlenize bunu arz etmek mecbûriyetindeyiz. Merkez-i umûmî bunu bu sûretle halletmişdir.