HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 6

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 59 2866 Müstahdemînden bekâr olanların iskân ü ibâteleri için mandıra civârında bir binâ tahsîs edilme- li ve herkese mümkün olduğu kadar ayrıca bir oda verilmelidir. Müstahdemîn ilk dühûllerinde gâyet dikkatli bir muʻâyeneden geçirilmelidir. Bu muʻâyene bilhâssa verem, frengi, kuşpalazı, kel, uyuz gibi sârî hastalıkları meydâna çıkaracak şekilde hem serîrî hem de laboratuvar nokta-i nazarından itmâm edilmelidir. Bu muʻâyenâta boğaz, burundan alınan mevâd, vidal de vaseyan teʻâmülleri, idrâr ve mevâdd-ı gâita tahlîlâtı da dâhildir. Gerek muʻâyene-i cismâniye ve gerekse diğer taharriyât-ı fen- niye her altı ayda bir behemahâl tekrâr edilmelidir. Müstahdemînden râhatsız olanlar hemen mandıradan kaldırılarak bir hastahâne ve dispanserde tecrîd edilmeli ve kemâl-i ehemmiyetle taʻkîb olunmalıdır. Bundan mâʻadâ evli müstahdemîninin tarz-ı iskân ve iʻâşeleri, hattâ ile ve çocuklarının sıhhat ü âfiyetleri de nazar-ı dikkatden dûr tutulma- malıdır. Mandıra müstahdemîninin sıhhatleri ile alâkadar olan tabîb her gün muʻayyen sâʻatlerde teftîş etmek mecbûriyetindedir. Tabîb-i baytarî de müşâhedât ve muʻâyenâtını sık sık îfâ etmelidir. Sütün kıymet-i gıdâiye ve devâiyesi bu mâddeyi hayât-ı ictimâʻiye ve iʻaşede mühim bir mevkiʻe çıkarmışdır. Bugün süt, hasta ve hastahânelerin başlıca gıdâ ve devâsından maʻdûddur. Birçok hastalıkların devâsı süt perhîzidir. Sütden yapılan sütlaç, muhallebi, kaymak, dondurma ilh. gibi pek gıdâlı tatlılar da bilhâssa memleketimizde pek taʻammüm etmiş bulunuyor. Sütün memleketimizde büyük bir kısmı da yoğurt yapı[l]arak sarf olunmakda olduğundan bu husûsa da ehemmiyet vermek îcâb eder. Amerika'da 16 yaşına kadar mekteb çocuklarına sütden gayrı meşrûbât satılmamakdadır. Bu çağdaki çocuklar muhakkak süt içmek mecbûriyetindedirler. Lokantaların başlıca metâʻı da sütdür. Neşv ü nemâ hâlinde bulunan bünyelere tabîʻatın sütden lezîz ve gıdâlı bir meşrûbu daha keşfolun- mamışdır. Binâenaleyh bütün çocuklara sütün kıymet ve ehemmiyeti anlatılmalı ve bu gıdânın sıhhî nokta-i nazardan emîn bir hâlde [517] içilmesi için lüzûmlu olan tedâbîr ehemmiyetle taʻkîb ve tatbîk olunmalıdır. Son zamânlarda memâlik-i medeniyede meme çocuklarının muhtelif yaşda olanlarına içirilen sütleri fennî olarak sulandıran ve ihzâr eden laboratuvarlar açılmışdır. Buraya etıbbâ tara- fından gönderilen süt reçeteleri her aya mahsûs olmak üzere gâyet dikkatli bir sûretde ihzâr edilerek evlere irsâl olunmakdadır. Memleketimizde pek ibtidâî bir tarzda istihsâl edilen süt pek fenâ ve şerâit-i sıhhiyeye gayr-ı muvâfık olarak piyasaya sevk olunmakda ve çok kere terkîbi, taʻamı ve teʻâmülü bozularak müsteh- liklerin ellerine geçmekdedir ve bir kısım sütler mülevves sular ile sulandı[rı]larak kıymet-i gıdâiyesi azaltılmakda ve bir kısımlarına un, jelatin, tebeşir vesâir mâddeler ilâve olunarak koyulaşdırılmakda ve tağşîş edilmekdedir. Binâenaleyh sâdece süt mesʼelesine ehemmiyet verip bütün dünyâda tatbîk edilen şerâit-i sıhhiyeye tâbiʻ süt ihzâr edilirse memleketimizde birçok hastalıkların ve binâenaleyh senevî vefeyâtın mühim bir yekûnunun önüne geçilmiş olunacağı gibi bu vesîle ile de nüfûs-ı umû- miyenin tezâyüdüne mazhar olacağımız tabîʻîdir. PİRELER Pireleri şâyân-ı istikrâh kılan birçok esbâb mevcûddur. Evvel emirde, üzerlerinde bu haşerâtı ta- şıyanların mevkiʻ-i ictimâʻîleri nazarlarımızda küçülür. Sâniyen, bu haşerâtın taʻzîb etdiği bedbahtlar fakîr, pis, iğrenç ve hayât ve sıhhatlerine karşı lâkayd kimselerdir.