HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 7

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 62 3027 Profesör Vincent, Tıb Encümen-i Dânişi'ndeki teblîgâtında hummâ-yı şibh-i tifoidin sirâye- tine sebeb pis elli insânlar olduğunda ısrâr ediyor ve bu fibi insânların birçok hastalıkların intişâr ve tevessüʻünde âmil-i yegâne olduklarını iddiʻâ edecek kadar ileri varıyor. İnsânların elleri günde [53] bin türlü eşyâ üzerinde dolaşır, parmaklar birçok yerlere temâs eder. Bu temâs edilen yerler bir muʻâyene-i mikroskobiyeye tâbiʻ tutulsa, binlerce, milyarlarca mikrobun saklandığı görülebilecekdir. Bugün hayvânâtı ellerimizle okşarız. Arkadâşlarımızın ve sevdiklerimizin ellerini kuvvet ve samîmi- yetle sıkarız. Bir arkadâşımızı gördüğümüz zamân ilk hareket el uzatmak, ikinci hareket elini kuv- vetle sıkmakdır. Yeni birisiyle tanışdığımız zamân el ele veririz. İnsân, ellerinin sâyesinde vücûdun her aksâmıyla münâsebet peydâ eder. El vücûd ile kafa arasında en çok vazîfedâr bir uzuvdur. Ek- meklerinizi ellerinizle koparırsınız, üzerinizdeki tozları bazen ellerinizle silersiniz. Ellerinize yapışan mikroblar hâtır u hayâle gelmeyecek hastalıkları bulaşdırır. Pis eller ve tırnaklar mikrob yuvalarıdır. Tırnak ve tırnak araları mikrobları himâye eden vücûd aksâmıdır. Tırnakların ne kadar çabuk tozlan- dığı maʻlûmdur. Tırnaklarınızı kesmeyecek olursanız, siyâh bir hâle yapar. Daha Tıb Fakültesi'nde iken tırnaklarda bulunan pisliklerdeki mikrobların taʻyîn-i cinsine merâk etmişdim. Mektebe devâm ederken Etfâl Hastahânesi'nde ve laboratuvarında çalışıyordum. Sâik-ı merâk ile tırnak arasından muhtelif günlerde yapdığım preparasyonlarda muhtelif cins mikrobları tesbîte uğraşmış idim. Stafilokok cinsinden sarı, turuncu, stafilok[ok] ile berâber, cinsini o zamân taʻyîn edemediğim bazı bakterileri tırnak kirleri arasında görmüşdüm. Çocuklarımız her gördükleri eşyâya elleriyle temâs ederler. Sokakda buldukları bir parça kirli bezi, bir demir parçasını, bir lastik ucunu açıp bakarak tecessüs hislerini tatmîn etmek isterler. Her şeyi öğrenmek en büyük merâklarıdır. Çocuk öğrenmek için her tarafa dokunur, karıştırır, uğraşır. Bu sebeble çocuklarda en çok dikkat edilecek, elleri sık sık yıkamakdır. *** Şimdiye kadar ellerimizin mikrob hâmili olduğunu îzâha çalışdım. Size bunu vâzıh bir sûretde isbât edebilen İngiliz âlimlerinden Profesör Morgan'ın tecrübesinden bahsedeceğim. Profesör, âbdestâneye su dökmek üzere giden muʻâvinlerinden birisine helâdan çıkdıkdan son- ra ellerini yıkamamasını söyler. Âlim petri kutusunda jelöz denilen ve mikrobların neşv ü nemâsına yardım eden vasatı ihzâr eder. Muʻâvine gelince ellerini petri kutusu içerisine koymasını ricâ eder. Ellerini petri kutusuna temâs etdiren muʻâvinden sonra Mösyö Morgan kutuyu 37 derece-i harâretde 36 sâʻat etüv içerisinde bırakır. Ertesi gün akşâm üzeri kutuda muhtelif cins ve nevʻde mikrob koloni- lerinin neşv ü nemâ bulduğunu görür. Neşv ü nemâ bulan kolonilerin arasında parmak izlerine tesâdüf eden nukâtdaki kolonilerin idrârda bulunan cinslerden olduğunu taʻyîn ve tesbît eder. Bu tecrübeden sonra yıkanmayan ellerde vâzıhan mikrobların kaldığını isbât etmiş olur. Profesör Carnot, hummâ-yı şibh-i tifoidiye mübtelâ hastaların tırnakları arasında tifo mikrobu- nu boyamağa ve göstermeğe muvaffak olmuşdur. Ellerini uzun müddet yıkamayan insânların ellerin- de, bağırsakda yaşayan muhtelif nevʻ ve cins yara ve mikroblar dâimâ bulunmuşdur. Müşâhede 1 1880 senesinde Paris civârında icrâ-yı savlet eden tifo esnâsında Madam X tifoya tutulur [54] ve birkaç ay sonra kesb-i âfiyet eder. Bir müddet sonra zevci aynı hastalığa tutulur. Bu târîhden iʻ- tibâren 1900 senesine kadar evin muhtelif halkı, peder, çocuklar, akrabâ kız ve çocukları ve dokuz