HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 7

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 63 3075 Sağlam âileler nezdinde büyüyen çocuklar bütün maʻnâsıyla iʻâşe ve ibâte mesʼelesi teʼmîn edildiği cihetle bunlar arasında vefeyât diğerlerinden az görünmekdedir. Bir defa çocuk verem mih- râkından ayrılmışdır. Sâniyen ziyâ iʻtibârıyla ve havâ iʻtibârıyla sağlam mıntıkalar intihâb edilmek- dedir. Leon Bernard sistemi veremin tahrîbâtını âilevî sirâyete atfetmekdedir. Fi'l-vâkiʻ bu nazariyeyi tamâmıyla reddetmek [84] kâbil olamamışdır. Zîrâ birçok çocuklar vilâdî olarak veremli doğarlar. Bazı müellifler verem basilinin meşîmeden geçerek çocuğun bünyesinde bir hâlet-i hafiyede kalmak- da ve zamânla iʻlân-ı husumet eylemekde olduğu kanâʻatindedirler. Baumgarten, "hâlet-i hafiye-i vilâdiye-i dereniye" nâmında bir nazariye vazʻ etmişdir. Fakat bugüne kadar nazariye olarak kalan, tamâmıyla isbât edilmeyen bir hâldir. Calmette ve Olins? iki defa müteverrimlerin teraşşuh edilmiş ıtrâhâtını kobaylara şırınga et- mişlerdir. Bu kobayların dünyâya getirdikleri kobaylarda verem âfâtı görülmüşdür. Bu vilâdî âfât, meşîmeden geçen "bacille de Koch"un bir cinsine âid olduğu zannediliyor. Bu tecârübün büyük bir kıymeti olmakla berâber dâimâ yapabilmek kâbil olamıyor. Ve bu sûretle bu tecrübelerden büyük bir netîce çıkarmak imkânsızdır. Acabâ filtreden geçebi- len bir bacille de Koch mevcûd mudur? Filtreden geçen bir bacille de Koch mevcûd olmasa, teraşşuh edilmiş ıtrâhât şırınga edilen kobayların yavrularında verem tezâhürâtı olmaması îcâb ederdi. Acaba filtre bozuk olup da tek tük bacille de Koch geçmiş olmasın? Bu tecrübeleri neden her zamân yap- mak kâbil olamıyor? Hakîkaten filtreden geçen bir bacille de Koch cinsi mevcûd ise bittabʻ çocuğun rahm-i mâderde iken tüberkülozu alması îcâb edecekdi. Mesʼele bugün hakkıyla tenevvür etmemiş- dir. Belki yarının ilmi bu karanlıkları aydınlatacak ve bize yeni bir nûr ve ziyâ bahşedecekdir. Veremde muʻâfiyetin mihanikiyeti hakkındaki tedkîkât ve tetebbuʻât bir çâryek asırdan beri birçok âsârın intişârına sâʻî olmuşdur. Tüberküloz teʻâmülleri keşfedileliden beri gerek dâhil-i cilde ve cild teʻâmülleri yapılmakdadır. İntân-ı derenîyi tederründen ayırmak îcâb ediyor. Vücûdun lenfâî sisteminde, hayvânî ve insânî bünyede lenf adacıklarında saklanan Koch ba- silleri sonradan gelecek olan mükerrer verem intânlarına karşı bir mukâvemetin tahassulüne yardım ediyorlar. Bu hâl, hâd hastalıklarda tahassul eden muʻâfiyete müşâbihdir. Yalnız bu fark ile ki, muʻâfiyetin temâdîsi zerk edilen cürsûme mikdârının uzviyet-i lenfâviye- de kalmasıyla müterâfıkdır. Buna prémunition taʻbîr edilmekdedir. Bu sûret-i muʻâfiyet diğer bazı hastalıklarda da müşâhede edilmekdedir. Virüsiyeti az veya çok verem mikroblarıyla uzviyetin intânına sebeb olmak, bu intânı tevlîd etmek her zamân tehlikelidir. Zîrâ mikrobun tahrîbât sâhasını taʻyîn etmek kâbil olamaz. Verem mikrobu istiʻmâl etmek için virüsi- yeti azaltmak veyâhûd müştâkâtından ve ıtrâhâtından olan kısımlardan istifâde etmek lâzımdır. Maʻatteessüf bugüne kadar yapılan aşı tecrübeleri menfi netîceler vermişdir. Bu tecrübeler es- nâsında kullanılan tüberkülin, bacille de Koch hulâsa-i etribeleri muhtelif, kimyevî ve hükmî vesâit ile öldürülmüş basiller kullanılmışdır. Bütün bu kadar didinmeden sonra hiçbir netîce elde edilmemiş ve her bir mücerreb sükût-ı hayâle uğramışdır. Son zamânlarda zî-hayât basillerle tecrübeler yapılma- ğa başlanmışdır. Almanların "lebende bacill" ve Fransızların "bacilles vivante" dedikleri bu zî-hayât basiller iyi netîceler vermeğe başlamışdır. Calmette'e ilk fikir Pasteur'ün şarbon basilinde taʻkîb etdiği virüsiyeti azaltmak yolunu düşündürmüşdür. Fiʻlî ve tahrîbkâr olan Koch basilini hücerât-ı lenfâiye-i [85] uzviye ile bir arada yaşayacak bir hâle getirmek ve onu etrâfına zehir saçacak bir hâlden çıka- rarak ve müvellid-i deren hâssalarını izâle etmek için uzun müddetden beri çalışan Calmette bunu keşfe muvaffak olmuşdur. Gliserinli öküz safrâsı üzerine zerʻ etdiği bacille de Kochlar kalevî olan bu