HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 7

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 67 3306 Fesih imtiyâzı mûcib olan bu hâllerden birinin vukûʻunda mültezime ihtârnâme teblîğiyle îfâ-yı muktezâya daʻvet olunur ve altı aydan aşağı olmamak üzere mühlet verilir. Mültezim müddet-i muʻayyene zarfında îcâbını icrâ etmez veyâhûd mültezimin serd etdiği aʻzâr şâyân-ı kabûl görülmezse imtiyâzının feshine vekâletçe karâr verilir. Bu karâr mültezime teblîğ olunur. Teblîğden iʻtibâren mültezim iki ay zarfında Şûrâ-yı Devlet'e mürâcaʻat edebilir. Mürâcaʻat vukûʻunda karârın tatbîki teʼcîl olunur. Mürâcaʻat müddetinin inkızâsında veyâhûd lede'l-mürâcaʻa fesih hakkındaki vekâlet karârının teʼyîd ve tasdîkinde karâr-ı mezkûr altmışıncı mâdde-i nizâmiye mûcebince gazetelerle iʻlân edilir ve keyfiyet-i fesih maʻdenin kaydına işâret olunur. Fesih karârının iʻlânından iʻtibâren maʻden hükûmete intikâl edeceğinden işbu şartnâme mûcebince müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsinde îfâsı lâzım gelen muʻâmelât icrâ olunur. [252] İmtiyâzı fesholunan mültezim tarafından ihtiyâr edilmiş olan masârıf maʻdenin kıymetini tezyîd etmiş olduğu takdîrde mültezime tazmînât iʻtâ olunur. İşbu tazmînâtın mikdârı vekâletçe ittihâz olunan fesih karârında taʻyîn edilir. Mültezim işbu mikdâra iʻtirâz eylediği takdîrde Şûrâ-yı Devlet'e mürâcaʻat edebilir. Mâdde 12- Mültezimin Maʻâdin Nizâmnâmesi mûcebince vereceği rüsûm-ı mukarrereden mâʻadâ hisse-i temettuʻun yüzde yirmi beşi hükûmete âid olacakdır. İşbu hisse, temettuʻdan mülte- zime tahsîs edilen yüzde dokuz fâiz çıkarıldıkdan sonra kalan bâkî üzerinden istîfâ olunur. İşbu bâkî fazla-i temettuʻu teşkîl eder. Mâdde 13- Fâiz-i muhassas, fâiz-i nizâmî olan yüzde dokuzdan ibâretdir. İşbu fâiz-i muhassas bazı seneler temettuʻâtdan dûn olduğu takdîrde noksânı ertesi seneler ik- mâl olunur ve ikmâl edilinceye kadar ilerideki senelere âit fâiz-i muhassaslara ilâve edilir. Ol sûretle ki, fazla-i temettuʻât ancak fâiz-i muhassas tedâhülâtının arkası alındıkdan sonra nümâyân olur. Te- dâhülde kalan fâiz-i muhassaslara fâiz yürütülmeyecekdir. Mâdde 14- Hükûmet sermâye-i mevzûʻa ifnâ edildikçe verdiği fâiz meblağı o nisbetde tenkîs edecekdir. Sermâye, bir tarafdan sermâye-i mütedâvil ve diğer tarafdan maʻdenin taharrîsi ve işletilmesi, maʻden müstahrecâtının tathîr ve kâl ve izâbesi ve sevki masârıfıyla bunlara müteferriʻ ameliyât için yapılan bi'l-cümle teʼsîsât ve inşâât masârıfı ve şirket teşkîl edilmiş ise şirketin teşkîli için bilfiʻl sarf edilmiş olan mebâliği ihtivâ edecek, fakat bu yekûndan on beşinci mâddenin fıkra-i ahîresinde beyân olunduğu üzere işletme hesâbına geçirilen imhâ akçeleri mecmûʻu tenzîl olunacakdır. Dokuzuncu mâddenin fıkra-i ûlâsının ikinci kısmında zikrolunan teʼsîsât-ı gayr-ı menkûleye âid masârıf-ı teʼsîsiye dâhil-i hesâb edilmeyecekdir. On beşinci mâddede beyân olunduğu vechile tahakkuk etdirilen işletme hesâbı ziyân ile netîcelendiği takdîrde işbu ziyân masârıf-ı teʼsîsiyeden addedilerek sermâye hesâbına geçirilecekdir. Sermâye-i mütedâvil mültezimin talebi vechile her seneye âid işletme masârıfının maktûʻan sülüsüne müsâvî olarak kabûl olunacakdır. Her senenin sermâye-i mütedâvil ve masârıf-ı teʼsîsiyesi için fâiz-i muhassas olarak on üçüncü mâddede beyân olunduğu üzere yüzde dokuz fâiz-i nizâmî kabûl olunacakdır. İmhâât icrâsından veya herhangi bir sebebden nâşi teʼsîsât hesâbından tenzîli iktizâ eden me- bâliğ dolayısıyla fâiz-i muhassasdan icrâ olunacak tenzîlâtın hesâbı için dahi ol sûretle hareket olu- nacakdır.