HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 8

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 71 3537 Sinekler üzerine kondukları mevâdd-ı gâitadan, müzahrafâtdan, hâl-i tefessühde olan mevâdd-ı hayvâniye ve ecsâm-ı uzviye bakâyâsından aldıkları mikropları ya pislikleri veya ayakları vâsıtasıyla cilde ve cildin yara ve berelerine ve be-tahsîs kendilerinde müdâfaʻa kâbiliyeti bulunmayan çocuklara naklederler. Bundan mâʻadâ havâlandırmak üzere açıkda bırakılan meʼkûlât ve meşrûbâtımıza pis ve mü- levves ayak ve hortumlarını sokarlar ve bunları âdetâ bir mikrop menbaʻı hâline koyarlar. Yumurtala- rını en ziyâde sevdikleri bârgîr gübresine ve henüz ihtiyâr etmemiş günlük gübreye dökerler. Bu haşerenin kalevî olan bârgîr gübresini tercîh etmesini müzahrafât ve süprüntülerin hâmizi- yeti yumurtaların inkişâfına ve sürfelerin hayâtî tekâmülüne mâniʻ-i muzır olduğuna atfedenler var ise de bu fikir şâyân-ı münâkaşadır. Tahammür eden gübrelerin yüksek derece-i harâreti yumurtaların neşv ü nemâsına muzırdır. Öküz ve keçi gübrelerine sineklerin yumurtlamadıklarına dikkat edilmişdir. Erkek ve dişi si- nek uçar iken, günün sıcak sâʻatlerinde çiftleşirler ve bu çiftleşme umûmiyetle pek kısa bir zamânda vukûʻ bulur. Dişi çiftleşmeyi müteʻâkib hemen yumurtlamaz. Aradan dört ilâ sekiz gün geçer. Çürümüş, tefessüh etmiş mevâddın kokusuna koşan dişi buralarda yumurtalarının inkişâfına en ziyâde müsâʻid olan noktaları intihâb eder. Sineğin inek tezeklerine, insân gübresine ve hattâ çü- rümüş nebâtâta ve hâl-i tefessühde bulunan mevâdd-ı hayvâniyeye, çirkâba yumurtalarını terk etdiği de vâkiʻdir. Sinekler müdhiş bir sürʻatle tekessür ederler. Howard'a nazaran bir sinek yarısı dişi ve yarısı erkek olmak üzere beheri yüz yirmi yumurtayı hâvî dört deste yumurta yapar. Yumurtalar on gün zarfında inkişâf eder. Her dişi aynı nisbet dâhilinde hemen yumurtlamağa başlar. Altı buçuk ay zarfında bir dişiden 5 trilyon 600 milyar (5.600.000.000.000) sinek hâsıl olur. Yumurtaların inkişâfında derece-i harâret en müessir bir âmildir. 25'den 35 derece-i harârete kadar yumurtalardan 8 ilâ 12 sâʻat zarfında ve derece-i harâret 15 ile 25 arasında 24 sâʻatde ve 10 [437] derece-i harâretde iki-üç gün içinde sürfeler peydâ olur. Yumurtalardan çıkacak sürfeler doğdukları mevâdd-ı mütefessiha içinde gezer ve tegaddî eder- ler ve son derece obur olurlar. Ziyâdan kaçarlar. Tercîhen tegaddî etdikleri mevâddın umkunda inkişâf ederler. Sürfeler pek sürʻatle büyürler. Tevellüdlerinden yirmi dört sâʻat sonra vezn-i ibtidâîlerinden iki yüz defa daha tezâyüd etmiş olurlar. Derece-i harâret 25 ile 35 arasında kaldıkça sürfe hâli üç-dört gün devâm eder. Kâhil bir sinek mevâdd-ı mâyiʻayı hortumuyla massederek tegaddî eder. Sinekler yazın otuz gün kadar yaşayabilirler. Bazı müellifler kışın ber-hayât kalan sineklerin neslin idâmesine hizmet etdiğini iddiʻâ ve diğer bir kısım müellifler ise kışı sürfe hâlinde geçirdiklerini kabûl etmekdedirler. Graham'ın tedkîk ve tecrübelerinden anlaşıldığına nazaran kış esnâsında ve ilkbahârın hulû- lünden biraz evvel gübre yığınlarının kurb u civârındaki mahallerde toprağın sathına doğru ber-hayât kalmış birçok sinek sürfelerine tesâdüf edilmişdir ki, ilk sıcaklar başlar başlamaz, bunlar hâl-i kühûle- te vâsıl olarak neslin idâmesini ve yazın neşv ü nemâsını teʼmîn etmiş olurlar. Binâenaleyh sineklere karşı yapılacak mücâdeleye gübre yığınları etrâf u civârından başlamak lâzımdır. Sıhhiyûn çokdan beri sineklere karşı harb iʻlân etdiği hâlde sıhhatlerinin maʻrûz kaldığı tehli- keleri henüz takdîrden âciz bulunan kitle-i nâs kendilerini müdâfaʻa edecek vesâite mürâcaʻat ede- memekdedir.