HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 8

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 68 3365 En meşhûrları Hindistan'da Himalaya'nın şark yamacı ile garb yamacıdır. Bunlar asırlardan beri ayrı ayrı müdhiş birer mihrâk hâlinde devâm etmekdedirler. Üçüncü mihrâk Arabistan'ın merkezinden Irak'a yakın olan nukâtda temerkez ediyor. Buradan İran, Karadeniz ve Semerkand'a intişâr etmekdedir. Dördüncüsü ise Afrika'da Beyaz Nil'in menbaʻına oldukça yakın bir ocakdır. Son zamânlarda Amerika'da Kaliforniya kıtʻası da beşinci bir menbaʻ hâline gelmiş ve burada vebâda âmil olan yer sincabları olmuşdur. Bugün vebâ Avrupa'nın yakasını tamâmen bırakmış ve böyle belli başlı nukâtda temerküz etmiş olması bir muvaffakiyetdir. Maʻamâfîh ara sıra bütün dünyâyı tehlikeye koymak istiʻdâdını göstere- bilmek ihtimâli unutulmamalıdır. Fi'l-hakîka bir vakitler söndüğü iddiʻâ olunan vebânın otuz sene evvel Hong Kong'da âteş ala- rak bütün dünyâya yayılmış olduğu bir vâkıʻadır. Londra gibi bir şehirde bir zamânlar vebâdan beş yüz bin kişi telef olduğu düşünülürse, bu illetin eski zamânlarda Avrupa'nın iktisâdî, ictimâʻî ve siyâsî buhrânlarına da sebebiyet verdiği anlaşılabilir. Biz bütün gayretimizi ara sıra hâricden gelip limana giren vebâ üzerine tevcîh etmeliyiz. Maʻâ- zallah vebâ İstanbul limanında müsâferetini temdîd ve ikâmetini tasvîb eder ise lağım, mecârî teş- kîlâtı ibtidâî ve birçok mebânî ve mesâkini fârelerin melce ve meʼvâsı olan şehrimizde pek kolaylıkla nâil-i merâm olacağı ve âtî nokta-i nazarından pek büyük bir tehlike teşkîl edeceği inkâr olunamaz. Vebânın dâimî ocağı olan dünyâda mevcûd 4-5 mahalden dost ve yabancı muhîtlere müsâfe- rete çıkması maʻlûm ve müteʻârif olan denizyolları ve bu yollar ile olan seyâhat ve ticâret vesâiti ile olacağı bedîhîdir. Bu seyr u sefer esnâsında vebâlı insânlardan ziyâde vebâlı fâreler ve bunlara musallat olan pirelerin hastalığın sirâyeti husûsunda pek mühim bir rol oynayacakları pek âşikârdır. Fi'l-vâkiʻ vebâya musâb insânlar gerek kara ve gerekse deniz seyâhatlerinde pek kolayca teşhîs olu- narak meydâna çıkıp tecrîd olunurlar ise de vebâlı fâre ve bunları ısıran pirelerin nasıl önüne geçile- ceği ve ne derece yakalanacağı cây-ı iştibâh olsa gerekdir. İşte bundan dolayıdır ki, gemilerde itlâf-ı fâr[e] ameliyesi, vebâ mücâdelesinde pek mühim bir ehemmiyet kesb ediyor. Hiç unutmamalıdır ki, vebâ ibtidâen bir hayvân hastalığı olup sonradan insânlara sirâyet etmekdedir. Bir yerde ânî bir vebâ vakʻası zuhûrunda nazar-ı dikkat evvelâ o mahallin fârelerine atfolunmak îcâb eder. Vebâlı bir fârenin esîr-firâş olduğu hengâmda bir un çuvalını yuva intihâb etmesi tesâdüf eder ise bütün bulaşık pirelerin dağıldığı ve oynaşdığı [300] böyle bir mâddenin sirâyet nokta-i nazarından ne kadar şâyân-ı dikkat olacağı apâşikâr olur. Vebâya tutulanların muʻâfiyet kazandıkları maʻlûmdur. Nâdir vakʻalarda 2 defa tutulan ve maʻamâfîh hastalığı pek hafîf geçirenler de görülmüşdür. Sunʻî muʻâfiyet vebâya karşı iki türlü istih- sâl olunuyor. Vebâlı bir muhîtde çalışmağa mecbûr heyʼet-i sıhhiye erkân ve müstahdemîni doğrudan doğruya vebâ serumu ile aşılanmaları muvâfık ise de bunun verdiği muʻâfiyet ekseriyâ 3-4 haftadan fazla sürmemekdedir. Îcâb etdiği takdîrde bu şırıngalar tekrâr edilebilir ise de bu usûl hem müzʻic hem de oldukça pahâlıya mâl olmakdadır. Ancak müstaʻcel ve mecbûrî vekâyiʻde tatbîk olunabilir. Bütün dünyaca tatbîk ve maʻlûm olan diğer muʻâfiyet de vebâ aşısı ile istihsâl olunur. Hafta fâsılaları ile tatbîk olunan ve ekseri 2-3 aşıda kazanılan bu muʻâfiyet 6 ay devâm etmekdedir. Bu husûsda muhtelif usûller ile hâzırlanan aşılar var ise de en iyisinin Haffkine aşısı olduğu söyleniyor.