HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 8

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 68 3366 Bir diğer usûl de hem aşı ve hem de serumun karışık olarak kullanılmasıdır. Bu gibi vekâyiʻin netâyicini muʻâfiyet husûsunda daha müessir ve müsbet göstermekdedirler. Vebâ aşısının korunma husûsunda mühim bir âmil olduğuna hiç şübhe yokdur. Ancak bir kısım mem- leketlerde tutulan istatistikler bu aşının yüzde yüz müessir olmadığını da göstermekdedir. Yalnız aşılı olup da hastalığa musâb olanların vebâyı pek hafîf şekilde geçirdikleri ve hiçbir vakit ölmedikleri tahakkuk etmişdir. Maʻamâfîh aşıları tâze ve müessir müstahzarâtdan intihâb etmek ve usûl-i mahsûsasına tevfîkan aşılanmak ve mürûr-ı zamân olduğu takdîrde tecdîd etmek korunma husûsunda nazar-ı ehemmiyete alınacak tedâbîrden maʻdûddur. Şehrin vebâ ile mülevves mıntıkasındaki halkın behemahâl vebâya karşı aşılanmaları mecbûrî kılınmağla berâber diğer tarafdan şübheli ve hummâlı hastaların ihbârı, fârelerin itlâfı, ölü bulunan fârelerin tedkîk edilmek üzere dâire-i sıhhiyeye getirilmeleri husûsunda îcâb eder ise halka teshîlât ve hattâ muʻâvenet-i nakdiyede bulunulması vebânın bir an evvel kalʻ ve imhâsını mûcib tedâbîr zümresindendir. Vebâ gibi müdhiş bir âfetden korunmak ve kurtulmak ol kadar müşkil ve muʻdil bir mesʼele değildir. Vebâ mücâdelesinin esâsâtı hakkıyla tatbîk olunduğu takdîrde semeresi az zamânda elde edilmiş olur. Mücâdelede ehemmiyete alınacak vebâlı insânlar ile fârelerdir. Vebâya musâb hastaların pek serîʻ usûller ile teşhîs-i katʻîsini koyarak husûsî hastahâne ve pavyonlarda tecrîd etmek be-gâyet lâ- zımdır. Bundan mâʻadâ şübheli vekâyiʻin de taharrîsi ve laboratuvar muʻâyenâtı ihmâl edilmemelidir. Bilhâssa vebâ vakʻası çıkan bir muhîtde her hummâlı ve vücûdunda şübheli hıyârcıklı hastalar aranı- larak taʻkîb edilerek serîrî laboratuvar usûlleri ile şübheler halledilmek îcâb eder. Vebâ çıkan mesken, dükkân ve hânlarda bilhâssa fâre ve pireleri öldüren kükürt yakmak muzâdd-ı taʻaffünler usûlüne tevfîkan hemen tatbîk olunmalıdır. Hastaların tecrîd edildiği mahallerde pire misillü haşerâtın bulun- mamasına da fevkalâde dikkat edilmelidir. Heyʼet ve dâire-i sıhhiyelerden gizli kalmış ve bilhâssa haşerâtın mebzûl bulunduğu oda ve hân köşelerinde tedâvîye alınmış vebâlı vekâyiʻdir ki, hastalığın sirâyetine sebeb olarak mücâdeledeki muvaffakiyeti akîm bırakdırır. [301] Fâre mücâdelesi oldukça müşkil ve tatbîkât husûsunda da pahalıdır. Fakat teʼmîn edildiği takdîrde muvaffakiyet pek katʻîdir. Bu husûsda muvaffak olmak için bu müdhiş hayvânların âdâtına, yaşayışlarına vâkıf olmak, onları insân ve gıdâlardan tecrîd etmek lâzımdır. Bilhâssa bulundukları yuva ve oyukları kapatmak vebâ tahrîbiyle yeni yetişen nesillerini ele geçirip imhâ etmek, insân ve gıdâlar ile olan temâslarını tel örgü ve levhalar ile menʻ edivermek esâslı ve müessir tedâbîrden sa- yılırlar. Vebânın memleketimize denizyollarıyla geldiği düşünülürse liman, rıhtım, iskele gibi mahalleri fâre girmeyecek ve girdiği takdîrde yaşayamayacak ve üreyemeyecek şekilde inşâ etmek ve şübheli mahallerden gelen vapurları iskelelere yanaştırarak rıhtımlardan tecrîd etmek de lâzımdır. Bundan mâʻadâ fârelerin yaşadığı ve kolaylıkla ürediği lağım ve mecârî inşâsındaki noksânları itmâm ve de- liklerin çimentolar ile kapatılması da ihmâl edilmemelidir. Mücâdelede fârelerin kedi, köpek gibi tabîʻî düşmanı olan hayvânları çoğaltıp dağıtmak, kapan koymak, zehirli mâddeleri öteye beriye serpiştirerek tesmîm etmek gibi tedâbîr de oldukça müessir sayılabilirler. Bir mahalde fâre mücâdelesini teʼsîs için ayrıca bir teşkîlât ihdâsı lâzımdır. Bu teşkîlât, ötede beride ölü bulunan fâreleri alıp husûsî laboratuvarlarda muʻâyene ve vebâ ile musâb olup olma-