HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 8

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 75 3768 Memleketimizde miskîn hastalığının Osmanlı devre-i saltanatında tevessüʻ ve intişârı pek eski hekîmlerimiz tarafından nazar-ı iʻtibâra alınarak sırf bu hastalığa musâb olanlara mahsûs bir müesse- se-i sıhhiye açılmasına [84] muvaffakiyet hâsıl olmuş ve ismine de "miskînhâne" denilmişdir. Bu tedâvî, daha doğrusu tahaffuz müessesesinin bakâyâsına son zamânlara kadar Üsküdar'da Karacaahmed Mezârlığı'nın bir köşesinde tesâdüf olunmakda idi. Fi'l-hakîka Anadolu'da mevcûd miskînlerin burada bir arada ve nisbeten sıhhatde olan insânlardan uzak bir mahalde yaşamaları men- hûs hastalığın tevessüʻ ve intişârına mâniʻ olmuş ve zamân geçdikçe bir zamânlar istîlâî bir hâlde Avrupa'ya dehşet veren âfet yavaş yavaş sönmeğe yüz tutmuşdur, denilebilir. Maʻamâfîh İkinci Millî Türk Tıb Kongresi'ne salâhiyetdâr mütehassısların arz etdiği raporlardan âfetin Türk topraklarında ve hâlis Türk nâsıyelerinde be-tekrâr görünmeğe başladığını anlamakdayız. Raporlar müfâdına nazaran hastalık Anadolu'nun hemen bi'l-cümle vilâyet ve kazâlarında mün- ferid vekâyiʻ şeklinde nümâyân olmakdadır. Gerçi bugün için sıhhat-i umûmiyeyi tehdîd edecek şe- kilde bir salgın hâli mevcûd değilse de gözden kaçabilecek olan musâbların günün birinde muhît veya yuvalarında bir salgın meydâna çıkaramayacakları da iddiʻâ olunamaz. Cüzâm bugün hemen bütün dünyâda münteşirdir. Gerçi kurûn-ı vüstâda hükmetdiği şekilde musâb ve kurbânlarının adedi mühim bir yekûne bâliğ değilse de bazı memleketler ve mahallerde ehemmiyetli bir mikdârdadır. Aksâ-yı şarkda Çin, Japon ve Hindistan'da miskînlerin adedi bazı seneler bâriz bir yekûn teşkîl etmekdedir ve bütün dünyâda mevcûd miskînlerin bir milyona bâliğ olduğu zannolunmakdadır. Filipin adalarında Amerikalıların nüfûzu ile sırf miskînlere mahsûs köyler ihdâs edilmişdir. Bu gibi köylerden bir tânesinin nüfûsu dört bin küsûr insâna bâliğ olmuşdur. Hastalar burada kısmen tedâvî olunmakda ise de esâs tahaffuz demekdir. Miskînler aralarında her türlü hayât-ı tabîʻiye ve izdivâciyenin safahâtını geçirirler. Avrupa'da cüzâmın münteşir olduğu memleketler İtalya, Rusya, Bulgaristan, Yunanistan gibi hükûmetlerle Türkiye ve Norveç, Almanya gibi şimâlî memleketlerde ve bazı şehirlerde tek tük vekâ- yiʻ taʻdâd olunur. Amerika Cemâhîr-i Müttefikası'nda ancak bir-iki yüz kişilik miskînhâne mevcûddur. Bu has- talık gerek kara ve gerekse deniz tarîkı ile bu hükûmete hâricden giremiyor ve kânûnen reddolunur bir hastalıkdır. Ancak müstemlekâtdaki miskînler tesbît edilmişdir. Şöyle ki, Filipin adalarında bugün 4.629, Hawai'de 643, Portoriko'da 28, Kanal mıntıkasında 7 cüzâmlı mevcûd bulunmakdadır. Miskîn hastalığı bi'l-umûm insânlarda görülebilir. Cins ve ırk farkı yokdur. Çocuk, kadın, erkek hemen bu hastalığa tutulabilir. Ancak kadınlara nisbetle erkeklerin yüzde elli daha fazla tutulduğunu istatistikler gösteriyor. Kurûn-ı vüstâda ırk-ı ebyaz bu hastalıkdan şiddetli muztarib olmuşdur. Şerâit-i hayâtiye ve ic- timâʻiyeleri dolayısıyla Mongol ve Zenci ırkları hastalığa daha müsâʻid görünmekdedirler. Miskîn hastalığını bâʻis olan mikrop 1874 senesinde Hansen tarafından keşfolunan bir basil- dir. Bu basil, verem mikrobuna pek müşâbih olup evsât-ı zerʻiyede müşkilâtla neşv ü nemâ bulur ve küçük hayvânât içinde müvellidü'l-maraz değildir. Tabîʻî, şerâit-i hayâtiyede hastalığa musâb olan yalnız insânlardır. Ancak maymun, kobay [85] ve Japonya'nın bazı fârelerine bi't-tecrübe nakledile- bilmişdir. Cüzâm basili hastalığın mûcib olduğu bi'l-umûm âfâtda mevcûddur. Cildî tezâhürâtda ukdeler (nodül) derûnunda, gışâ-yı muhâtî âfâtında, dâhilî âfâtda, dalak, ciğer ve husye gibi aʻzâda bulunur.