HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 8

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 75 3781 Tuzağın içine atılacak yem ilk fâreyi kendisine celb eder. Bu fâre bir müddet sonra acıkacağın- dan çıkaracağı sadâ-yı istimdâda koşanlardan içeriye girecek ilk fâreyi evvelki fâre boğup yiyecek ve bu tarz boğuşma devâm ederek tuzak dâimî bir kapan vazîfesini görecekdir. Bu sistemden köy ve çiftliklerde az çok istifâde edilmekdedir. Tarlaların kâzımât-ı sagîresine musallat olan baykuş, yılan, sansar vesâire gibi tabîʻî düşmanlar- dan uzak ve taht-ı emniyetde yaşayan mesken fârelerine karşı kediden aslâ istifâde olunamaz. Bunu müsbet bir tecrübeyi zikrediyoruz: İçinde birkaç fâre bulunan büyük bir kafese idhâl edilen bir kedi kafese girince bir köşeye bü- zülür. Biraz sonra yanından geçen, üzerine çıkan, kulakları arkasında dolaşan fârelere hücûm edeceği yerde bilakis fâreler tahrîk edilip de kulaklarını, burnunu ısırdıkça kedinin pek âtılâne müdâfaʻada bulunduğu görülür. Fâre mücâdelesinde bazı cins köpeklerden ve bilhâssa fox-terriers cinsinden, erbâbı tarafından terbiye edilecek olursa çok istifâde edilir. Fâre istîlâsına uğramış bir evde bu cins köpeğin mevcûdiyeti bile fârelerin başka mahallere dağılmaları için kâfidir. Maʻamâfîh iyi terbiye görmemiş köpekden de istifâde edilemez. Fâre itlâfı için istiʻmâl olunacak mikrop kültürleri fârelerde intânî ve istîlâî bir teʼsîr yapmak ve aynı zamânda hayvânât-ı ehliyeye ve insânlara zarar vermemek hâssalarını hâiz olması lâzımdır. Bu şerâit dâhilinde Fransa'da Pasteur Müessesesi tarafından ihzâr olunan virus danysz leflerin bacilles typhi murium ve bacille de lacer gibi bazı virüsler îcâd edilmişdir. Merkezî Avrupa'da en ziyâde istiʻmâl olunan virüs, Dresde Baytar Mektebi'nin ihzâr etdiği lefler virüsüdür. Bu zehirlerden herhangisi yem ve ekmek dilimlerine sürülerek fârelerin dolaştıkları mahallere bırakılacak olursa gerçi ilk günlerde fârelerin mikdârı hissolunacak derecede tenâkus etdiği görülmüş ise de bilâhare yeniden bir tezâyüd meşhûd olduğundan istihsâl olunan netîce yine ehemmiyetsizdir. Bundan mâʻadâ, bi'l-cümle imhâ vâsıtaları gibi virüs de teʼsîrini bir müddet sonra gâib etmek- dedir. Bâ-husûs danysz virüsünün diğer hayvânlarda paratifoidin istîlâî bir şekilde intişârına da sebeb olması başlıca bir mahzûrdur. Fâre itlâfında mevâdd-ı kimyeviye istiʻmâli öteden beri maʻlûm olan vâsıtalardandır. Ticâretde "fârelere ölüm" (mort aux-rats) nâmı altında harc-ı âm olan birçok fosforlu, arsenikli vesâir zehirli hamurlara tesâdüf edilmekdedir. [98] Bunlardan birkaçının tarz-ı tertîbini aşağıya derc ediyoruz: 20 gram fosfor 400 gram kaynar su 400 gram buğday unu veya başka un 400 gram don yağı 200 gram ceviz veya karanfil yağı 300 gram tozşeker