HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 9

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 77 3910 ulvîsiyle beynelmilel bir ehl-i hibre komisyonunu 16 Kânûn-ı Sânî 1928 târîhinde Brüksel'de ictimâʻa daʻvet etmişdir. [206] Bu komisyondan evvel biraz aşağıda görüleceği üzere ikisi Cemʻiyet-i Akvâm Meclisi tarafından Paris ve Cenevre'de, üçüncüsü bazı Düvel-i İʼtilâfiye ve meşârikleri tarafından Washing- ton'da ictimâʻa daʻvet olunan üç ehl-i hibre komisyonu tevârîh-i muhtelifede bu mesʼelenin tedkîki ile meşgûl olmuş idiler. Ancak 16 Kânûn-ı Sânî'de inʻikâd edecek olan Brüksel Komisyonu'nun gâyesi, tarz-ı teşekkülü ve mâhiyeti iʻtibârıyla evvelki komisyonlardan pek bâriz bir farkı vardır. Paris, Cenevre, Washington'da ictimâʻ eden sâlifü'z-zikr komisyonlar kimyâ harbini heyʼet-i umûmiyesi nokta-i nazarından tedkîk etdikleri hâlde Brüksel Komisyonu kuvâ-yı müsellahanın himâ- yesini hâricde bırakarak yalnız sivil ahâlînin muhâfazası mesʼelesiyle iştigâl edecekdir. Bundan mâʻadâ Brüksel Komisyonu ile ilk üç komisyonun tarz-ı teşekkülleri arasında da pek mühim farklar görülmekdedir. Evvelki komisyonların tercîhen kimyâger aʻzâdan teşekkül etmesine ehemmiyet verilmiş iken Brüksel Komisyonu'na yine pek meşhûr kimyâgerler iştirâk edecek ve fakat umûmî himâye teşkîlâtı hakkında mütâlaʻalarına mürâcaʻat edilmek üzere miʻmâr ve mühendisler de daʻvet olunacak ve şe- hir, karye ve kasabalarda himâye tedâbîrinin teʼmîni vazîfesi kısmen belediye ve nâhiye heyʼetlerine âid olması cihetiyle aʻzâ arasında şehir ve kasabaları temsîl edecek beynelmilel teşekküller de bulu- nacakdır. Havâ tarîkıyla yapılacak kimyevî taʻarruzun mâhiyet-i muhtemelesi hakkında tayyâreciler iʻtâ- yı maʻlûmât edecek ve şehirlerin kimyâ harbine karşı esbâb ve vesâit-i müdâfaʻasının ihzârında itfâi- ye heyʼetleri erkânının da fikirlerinden müstağnî kalınmayacakdır. Kezâ kıymet-i harbiye ve askeriyesi dolayısıyla büyük müessesât-ı sınâʻiyenin düşman tara- fından hedef-i taʻarruz olması ihtimâli nazar-ı dikkate alınarak patron ve amele mümessilleri dahi bu komisyonun aʻzâsı meyânında ahz-ı mevkiʻ edeceklerdir. Ve'l-hâsıl efkâr ve mütâlaʻâtından istifâde edilmesi melhûz olan diğer ehl-i hibre komisyon[u] mesâʻîsine bi'l-vücûh iştirâk edebilecekdir. Şu kadar var ki, komisyonu terkîb ve teşkîl eden aʻzâ mensûb oldukları memleketlerin hükû- metlerini hiçbir sûretle resmen temsîl etmeyecek ve efkâr ve mütâlaʻât şahsî mâhiyetde kalacak, mukarrerât-ı müttehaze aʻzânın temsîl etdiği teşkîlâtı hiçbir taʻahhüd altında bulundurmayacakdır. Esâsen Brüksel Komisyonu Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkez Komitesi gibi umûmî bir mü- essese-i insâniye tarafından daʻvet edilmiş olduğundan bundan evvel gerek hükûmetlerin ve gerek Cemʻiyet-i Akvâm gibi bir teşekkül-i siyâsînin teşebbüsüyle inʻikâd etmiş olan diğer üç komisyona nazaran bambaşka ve gayr-ı resmî bir mâhiyet arz etmiş olacakdır. Şâyân-ı takdîr ve pek müfîd bir eser meydâna getirmiş olan ilk üç komisyonun mukarrerâtından Brüksel Komisyonu'nun istifâde edeceği tabîʻî olmakla mezkûr komisyonların da tarz-ı teşekkülleri hakkında bu münâsebetle biraz maʻlûmât iʻtâsını fâideli buluyoruz. 1-Başlıca Düvel-i İʼtilâfiye ve meşârikleri tarafından vukûʻ bulan daʻvet üzerine 1921 senesi Kânûn-ı Evvel'inde Washington'da ictimâʻ eden muhnik gazlar tâlî komisyonuna Cemâhîr-i Müttehi- de-i Amerika iki, İngiltere bir, Fransa iki, İtalya bir, Japonya bir aʻzâ intihâb ve iʻzâm etmiş idi.