HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 9

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 77 3916 Mikroskop altında mütâlaʻa edilecek olursa vahîdü'n-nüve nötrofil lökositlerin yabancı cisim- leri protoplazmaları dâhiline idhâl etdikleri görülür. Bunlar hakîkî amipler gibi teʻâmül göstermek- dedirler. Bunlar ister zî-hayât olsun ister gayr-ı zî-hayât bulunsun, bünyelerine idhâl keyfiyeti her birine şâmildir. Kurbağaların küreyvât-ı beyzâsı tarafından zabtedilen virüslerin harekâtı mikroskop altında pekâlâ taʻkîb olunabilir. Acabâ lökositler tarafından belʻ edilen mikroplar cânlı olarak mı belʻ edilir? Bunu tecrübe kolaydır. Belʻ edilen cürsûmât, belʻ edildikden sonra eğilerek kültür yapılacak olursa mikropların neşv ü nemâ buldukları görülür ki, bu da cürsûmelerin cânlı belʻ olunduklarına bir delîldir. Lökositlerin intân husûle getiren mikroplara karşı teʻâmülleri başka başkadır. Lenfositler, löko- sitlerin ahz u kabz eyledikleri bi'l-cümle mikropları hazm ve belʻ edemezler. Kesrü'n-nüve olan lö- kositler de vahîdü'n-nüve olan lenfositlerin yapdıklarını yapamazlar. İnsânın kesrü'n-nüve lökositleri streptokok mikroplarını kolayca hazm ve belʻ etdikleri hâlde vahîdü'n-nüve lökositler bunu yapamaz. Bilakis cüzâm basilini vahîdü'n-nüve lökositler ahz u kabz eyledikleri hâlde kesrü'n-nüve lökositler onlara karşı teʻâmül veremez. Beyâz küreyvelerin bu hâssaları yukarıda bahsetdiğimiz chimiotaxi taharrükiyet-i kimyeviye ile îzâh olunabilir. Streptokok mikroplarının kesrü'n-nüve lökositler üzerine yapdığı bir müsbet taharrükiyet-i kimyeviyedir (chimiotaxi positive). Vahîdü'n-nüveye yapdığı teʼsîr bilakis chimiotaxi négative bir menfî taharrükiyet-i kimyeviyedir. Cüzâm basilleri ise nötrofil lökositler [213] üzerine bir taharrükiyet-i kimyeviye-i menfiye ve lenfositler üzerine bir taharrükiyet-i kimyeviye-i müsbete yapmışlardır. Lökositlerin en mühim havâssından birisi de belʻ etdikleri mevâddı hazmedebilmekdedirler. Lökositler bir takım mayalar ifrâz ederler ve bu mayalar birçok anâsırı eritir. Kendileri gibi aynı bir uzviyeti teşkîl eden hücerâtı da zabt ve hazmetmeğe muktedirler. Küreyvât-ı hamrâyı, elyâf-ı adaliyeyi ekl edebilirler. Mikroplar üzerine icrâ etdikleri teessürün aynını bu nescler üzerine de icrâ ederler. Fakat bi'l-cümle lökositler aynı vezâifi yapmaz. Aralarında husûsiyetler vardır. Metchnikoff'a nazaran büyük vahîdü'n-nüve lökositlerdeki kâbiliyet, büyük hücerâtı belʻ ve tahrîb etmekdir. Bu husûsda bu lökositlerin yüksek bir kâbiliyetleri vardır. Nötrofil lökositler mikropları tahrîb etmek[de] daha ziyâde hâiz-i teʼsîrdirler. Metchnikoff büyük vahîdü'n-nüve lökositlerde de makrofaj kesrü'n-nüve küçük nötrofil löko- sitlerde mikrofaj ismini vermişdir. Makrofajlar yalnız hücerâtı belʻ ve hazm etmezler. Mikropları da hazm ve belʻ ederler. Fakat bu kâbiliyetleri pek az ve bu husûsdaki yapdıkları vazîfe de pek maʻdûd- dur. Verem hastalığında makrofajlar mikrofajlardan fazla mukâvemet edemezler ve kendileri mahv olur. Bu esnâda bu tehlikeli mücâdeleye makrofajlar yetişir. Hem belʻ olmuş mikrofajı ve hem de verem basillerini ekl ve belʻ ederler. Bunlar hazım fiʻlini yapdıran usârelerine Metchnikoff bir takım nâmlar vermişdir. Büyük vahîdü'n-nüve lökositler hazım usâresine macrocytase, küçük ve kesrü'n-nü- ve lökositlerin hazım usâresine microcytase nâmını vermişdir. Lökositlerin mikropları öldürmeğe ve hazmetmeğe mahsûs bir takım mayalar ifrâz etdiğin[den] yukarıda bahsetdik. Mikropları hazmeden bu mayaları küreyvât-ı beyzâ mı ifrâz ediyor, yoksa içinde bulunduğu plazma dâhilinde mi mevcûd- dur? Buchner ve Metchnikoff bu mayaların küreyvât-ı beyzâdan ayrıldığına kâniʻ iseler de bu iki zât ne sûretle ayrıldıkları hakkında müttefik değildirler. Buchner'e göre alexin, küreyvât-ı beyzânın bir ifrâzıdır. Metchnikoff'a göre ortada ifrâza benze- yen hiçbir şey yokdur. Alexinin vasata geçmesi lökositlerin mevtini mûcib olmakdadır.

RkJQdWJsaXNoZXIy NTY0MzU=