HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻALARI / CİLT 9

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası Sayı 80 4109 karıda bahsi geçen istikvâ (conjugaison) hareketleri vukûʻa gelmeden b. kuvanom? nevʻini on sene mütemâdiyen harslarına devâm etdirmeğe muvaffak olmuşdur. Bu neslin 1908'de Petersburg civârın- da bir küçük havuzdan alınan ilk ferdi aynı zamânda yirmi neslin üremesine azîmet noktası olmuşdur. Bu üretme sanʻatı 1910'dan beri tekemmülünde de devâm etdi. Bu harslar 1917'de Gladkov tarafından [366] Kırım Dârülfünûnu'na nakledilerek orada on sene daha devâm edildi. Bu esnâda senede vasatî olarak 400'den 2.967'ye kadar batın tahassul eyledi. 1912'den 1915'e kadar seneden seneye batınların adedi mütenâkıs bir sûretde devâm ederek 3 sene zarfında 413'den 258'[e] tenezzül etmişdi. Lâkin 1916'da sebebi maʻlûm olmadığı hâlde birdenbire batnın adedi 490'a fırladı. Metalinkof nakʻiyelerin istikvâya (conjugaison) mürâcaʻat etmeden 10 sene devâm eden münhanîleri tersîm etmeğe muvaffak oldu. Bu münhanîleri tedkîk ederken en ziyâ- de göze çarpan şey tahassul sürʻatlerinin uğradıkları büyük irticâclardır. Bu sürʻatlerin günden güne bile fark etdikleri vardır. Günde bazen 3 batna kadar çıkdığı hâlde sıfıra kadar düşdüğü de olur. Bu keyfiyet üreklerin kâffesinde görülmekdedir. Eğer bu irticâclara Woodruff, Erdmann'ın zanları vechile nakʻiyelerin nüveyvelerinden tahad- düs eden gâyet müşevveş dâhilî tagayyürât ile münâsebetdâr ise iki ferdin istikvâsı esnâsında görülen bir sıra inkişâfların ara sıra nüveyvât cihâzlarında vukûʻa gelmesi lâzım gelir. İstikvâ keyfiyetiyle şimdi bahsetdiğimiz nüveyvelerdeki tagayyürât arasında esâslı fark nüveyveleri teşkîl eden anâsır arasında mübâdele keyfiyetinin bulunmamasıdır. Burada gençleşmeyi teʼmîn eden sebeb nüveyve- lerin yeni başdan tahassulleridir. Maʻamâfîh bu gençleşme keyfiyetin[in] başka bir mihânikiyet ile husûle gelebileceği düşünülebilir. Yukarıdaki tecârîb Weismann'a hak veriyor gibi görünür. Fakat 1923 sene[sin]de neşredilen La Vie Cellurair unvânlı eserin müellifi Hennegny'[e] göre vahîdü'l-hüc- re lâ-yemûtdur demek tâm maʻnâsıyla safsatadır. Mâdem ki zî-hayâtları şahıs iʻtibârıyla nazara alı- yorlar, vahîdü'l-hücreler de kesîrü'l-hücerâtlar gibi bir müddet sonra ancak müşâbihleri bulunan efrâ- dı yerlerine ikâme edip kendileri ortadan gayb oluyorlar. Zî-hayâtların kâffesine fâni demek haklıdır. Cesed hayâtı katʻî sûretde tavsîf eden zarûretlerden değildir. Yukarıda görüldüğü gibi bir tek paremesyum, milyarlarca şahsiyet verebilir. 40 gün içerisinde bir metre mikʻabı mevcûd zî-hayât verir. Az bir müddet zarfında bütün kürre-i arzı ihâta edecek kadar nesli tekessür eder. Teşekkür edelim ki, tabîʻatda birçok uzviyât neşv ü nemâlarında birçok mevâniʻ ve suʻûbete dûçâr oluyorlar. O müşkilât ve mevâniʻ sâyesinde lâzım olduğu kadar dal budak salamı- yorlar. Eğer nebâtât ve hayvânâtdan bazılarının nesilleri tamâmıyla yaşamış olsaydı bugün kürre-i arz üstünde oturulacak bir karış toprak bulmak imkân hâricinde olacakdı. Eğer ölüm, rehâkâr ölüm olmasaydı zavallı beşerin ne fecîʻ bir vazʻiyetde kalacağı pekâlâ an- laşılır. İzdihâm, hayâtı gayr-ı kâbil-i teneffüs bir hâle sokacakdı. Acaba nakʻiyeler hepsi mahsûlât-ı hayâtiyelerini idâme etdirebiliyorlar mı? Çok şükür ki etdiremiyorlar. Fakat birçok zamân müzâvece olmadan yaşamak ve tekessür etmek kâbiliyetlerinde bulundukları yukarıda Woodruff'un Washington Millî Encümen-i Dânişi'ne (Prouding of the National Acedemy of Sciens the Washington) arz etdik- leri tecârîb ile anlaşılmışdır. 5 sene zarfında 3.029 nesil vermişdir. Bu 3.029 nesilde katʻiyen tereddî alâimi görülmemekde idi. Bütün bu tecrübeler cinsinin müzâvece yapmadan, tesâlüb etmeden yaşa- yabileceğini göstermişdir. [367] Müzâvece olmadığı hâlde hücrelerin muntazaman inkısâmı, hücrenin dâhilindeki bazı mesâil-i hayâtiye ile müşterek olduğunu gösteriyor. Bu hücrenin nüvesindeki yeni teşekkülât ile alâ- kadârdır. Biz buna dâhil-i hücre (endomixie) [deriz]. Bu kelime bize dâhil-i hücre husûle gelen bir takım hâdisâtın mecmûʻasını gösteriyor. Müzâvecede hücrenin menşeʼini aldığı kudret hâric-i hüc-